‌ماده 3 – استفاده از اصطلاحات
‌از لحاظ این پروتکل:
‌الف – «‌فراهمایی اعضاء» به معنای فراهمایی اعضاء کنوانسیون می‌باشد.
ب – «‌کاربرد محصور شده» به معنای هرگونه عملیات در یک مکان، تأسیسات یا ‌سایر ساختارهای فیزیکی است که با موجودات زنده تغییر شکل یافته سرو کار دارند و به‌وسیله اقدامات ویژه‌ای که به طور مؤثر تماس یا تأثیر آنها را بر محیط زیست بیرونی‌محدود می‌سازد، کنترل می‌شوند.
پ – «‌صادرات» به معنای جابجائی برون مرزی تعمدی از کشور یک عضو به کشور ‌عضوی دیگر است.
ت – «‌صادر کننده» به معنای شخص حقیقی یا حقوقی است که تحت صلاحیت ‌عضو صادر کننده، اقدام به صادر نمودن موجود زنده تغییر شکل یافته می‌کند.
ث – «‌واردات» به معنای جابجائی برون مرزی تعمدی به داخل کشور عضو از ‌کشور عضو دیگر است.
ج – «‌وارد کننده» به معنای شخص حقیقی یا حقوقی است که تحت صلاحیت‌ عضو وارد کننده اقدام به وارد کردن موجود زنده تغییر شکل یافته می‌کند.
چ – «‌موجود زنده تغییر شکل یافته» به معنای هرگونه موجود زنده‌ای است که‌دارای ترکیب جدید مواد ژنتیکی است که از طریق استفاده از فناوری زیستی جدید‌ به ‌دست می‌آید.
ح – «‌موجود زنده» هر ماهیت زیستی که قابلیت تکثیر یا انتقال ماده ژنتیکی خود را‌داشته باشد از قبیل سازواره‌های سترون، ویروسها، شبه‌ ویروسها و …
خ – «‌فناوری زیستی جدید» به معنای اعمال :
1 – روشهای آزمایشگاهی کار با اسیدهای نوکلئیک از جمله اسید دی‌اکسی‌ ریبونوکلئیک‌نو ترکیب و تزریق مستقیم اسیدهای نوکلئیک به داخل سلولها یا اندامکها یا …
2 – تلفیق سلولهائی که در یک خانواده طبقه‌بندی نمی‌شوند ازطریق غلبه بر موانع‌ تکثیر فیزیولوژیک طبیعی یا سطوح نو ترکیبی که در روشهای سنتی انتخاب و تولید مثل‌مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
‌د – «‌سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای» به معنای سازمانی است که به وسیله‌دولتهای حاکم در یک منطقه معین تشکیل شده و کشورهای عضو آن صلاحیت ‌درخصوص
موضوعاتی که در این پروتکل مورد حکم قرار گرفته را به آن تفویض کرده‌باشند و طبق تشریفات داخلی خود به طور مقتضی مجاز به امضاء تنفیذ، پذیرش، تصویب‌یا الحاق به آن باشد.
‌ذ – «‌نقل و انتقالات برون مرزی» به معنای نقل و انتقال موجودات زنده تغییر شکل‌یافته از یک عضو به عضو دیگر است، جز از نظر مواد (17) و (24) که نقل و انتقال برون‌مرزی را به نقل و انتقال بین اعضاء و غیر اعضاء تعمیم می‌دهد.

‌ماده 4 – حیطه شمول
‌این پروتکل در مورد نقل و انتقال برون مرزی، عبور، جابجائی و استفاده از کلیه‌موجودات زنده تغییر شکل یافته، که ممکن است با درنظر گرفتن خطرات برای سلامتی‌بشر اثرات زیانباری بر حفظ و نگهداری و استفاده پایدار از تنوع زیستی داشته باشد،‌اعمال خواهد شد.

‌ماده 5 – داروها
‌علی‌رغم ماده (4) و بدون خدشه به حق یک عضو در رابطه با ارزیابی خطرات ‌تمامی موجودات زنده تغییر شکل یافته، قبل از تصمیم‌گیری راجع به واردات آنها، این‌ پروتکل در نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته که جنبه داروئی برای‌انسان دارند و در سایر سازمانها یا موافقتنامه‌های بین‌المللی مربوط در نظر گرفته می‌شوند،‌اعمال نمی‌شود.

‌ماده 6 – انتقال عبوری و استفاده محصور
1 – علی‌رغم ماده (4) و بدون خدشه به حق هر عضو در رابطه با انتقال عبوری ‌جهت تنظیم نقل و انتقال موجودات زنده تغییر شکل یافته از قلمرو آن و ارائه هر تصمیم ‌آن عضو به اتاق تهاتر ایمنی زیستی با رعایت بند (3) ماده (2) این پروتکل درخصوص‌انتقال عبوری موجود زنده تغییر شکل یافته خاص از قلمرو آن، مفاد این پروتکل درمورد‌روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده، در رابطه با انتقال عبوری موجودات زنده تغییر‌شکل یافته اعمال نمی‌شود.
2 – علی‌رغم ماده (4) و بدون خدشه به حق هر عضو در رابطه با ارزیابی خطرات ‌تمامی موجودات زنده تغییر شکل یافته قبل از تصمیم‌گیری برای واردات و تنظیم‌ معیارهائی برای استفاده محصور در صلاحیت خود، مفاد این پروتکل درمورد روشهای‌ توافقی از قبل اطلاع داده شده در رابطه با نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته با هدف استفاده محصور که مطابق معیارهای عضو وارد کننده در نظر گرفته‌شده، اعمال نخواهد شد.

‌ماده 7 – کاربرد روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده
1 – با رعایت مواد (5) و (6)، روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده در مواد (8) ‌تا (10) و (12) از اولین نقل و انتقال برون مرزی تعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته‌جهت ارائه تعمدی به محیط زیست عضو وارد کننده اعمال خواهد شد.
2 – «‌ارائه تعمدی به محیط زیست» در بند (1) بالا به موجودات زنده تغییر شکل‌یافته که به طور مستقیم به مصرف غذای انسان یا دام می‌رسند و یا نیاز به پردازش دارند، ‌مربوط نمی‌باشد.
3 – ماده (11) قبل از اولین نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل‌یافته جهت استفاده مستقیم به صورت غذا یا علوفه یا جهت پردازش اعمال می‌شود.
4 – روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده در رابطه با نقل و انتقال برون مرزی‌عمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته تعیین شده در تصمیم فراهمایی اعضاء که به ‌عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند و احتمالاً اثرات زیانباری بر حفظ و‌ استفاده پایدار از تنوع زیستی ندارند با توجه به خطرات تهدید کننده سلامت انسان اعمال‌نخواهد شد.

‌ماده 8 – اعلامیه
1 – عضو صادرکننده می‌بایستی مرجع ملی صالح عضو وارد کننده را قبل از هرگونه ‌نقل و انتقال برون مرزی تعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته که در حیطه شمول بند(1) ماده (7) قرار می‌گیرد آگاه سازد یا از صادرکننده بخواهد از ارسال اعلامیه کتبی ‌اطمینان حاصل نماید. این اعلامیه حداقل می‌بایستی دارای اطلاعات تعیین شده در‌ پیوست (1) باشد.
2 – عضو صادرکننده می‌بایستی تضمین کند که الزام قانونی برای صحت اطلاعات ‌فراهم شده توسط صادرکننده وجود دارد.

‌ماده 9 – اعلام وصول اعلامیه
1 – عضو واردکننده می‌بایستی وصول اعلامیه را کتباً ظرف نود روز پس از دریافت ‌به آگاه سازنده اعلام کند.
2 – اعلام وصول می‌بایستی حاوی بخشهای زیر باشد:
‌الف – تاریخ دریافت اعلامیه؛
ب – این که آیا اعلامیه علی‌الظاهر حاوی اطلاعات مندرج در ماده (8) هست یا‌خیر؛
پ – این که آیا اقدام براساس چارچوب مقررات داخلی عضو وارد کننده یا طبق ‌روند تصریح شده در ماده (10) این پروتکل انجام می‌شود یا خیر؟
3 – چارچوب مقررات داخلی موضوع جزء (پ) بند (2) فوق بایستی با این ‌پروتکل سازگار باشد.
4 – عدم اعلام وصول اعلامیه توسط عضو وارد کننده دال بر رضایت آن از نقل و‌ انتقالات برون مرزی عمدی نخواهد بود.

‌ماده 10 – روند تصمیم‌گیری
1 – تصمیمات اتخاذ شده از سوی عضو واردکننده بایستی مطابق با ماده (15) این‌ پروتکل باشد.
2 – عضو وارد کننده در مدت زمان تعیین شده در ماده (9)، به آگاه‌سازنده به طور‌ مکتوب اطلاع خواهد داد که نقل و انتقال بین مرزی عمدی می‌تواند در موارد زیر انجام ‌شود یا خیر:
‌الف – فقط پس از این که عضو وارد کننده رضایت کتبی‌اش را ارائه داده؛ یا
ب – حداقل پس از نود روز بدون ارائه رضایت کتبی بعدی.
3 – ظرف دویست و هفتاد روز از تاریخ دریافت اعلامیه، عضو واردکننده به طور‌مکتوب به آگاه سازنده و اتاق تهاتر ایمنی زیستی، تصمیم موضوع جزء (‌الف) بند (2) را که ‌شامل موارد زیر است، اطلاع خواهد داد :
‌الف – تصویب واردات، با یا بدون شرایط از جمله این که چگونه تصمیم مزبور‌برای واردات بعدی همان موجود زنده تغییر شکل یافته به کار گرفته خواهد شد؛
ب – ممنوعیت واردات؛
پ – درخواست اطلاعات اضافی مربوط مطابق با چارچوب مقررات داخلی یا‌ پیوست (1)، در محاسبه زمانی که طی آن عضو واردکننده بایستی پاسخ دهد، تعداد‌ روزهائی که واردکننده برای اخذ اطلاعات اضافی مربوط بایستی منتظر باشد در نظر گرفته ‌نخواهد شد؛ یا
ت – آگاه ساختن آگاه‌سازنده درمورد این که مدت تعیین شده در این بند طی دوره‌ مشخص زمانی تمدید می‌شود.
4 – به استثنای موردی که در آن رضایت بدون قید و شرط اعلام می‌شود، هر‌ تصمیم به موجب بند (3) فوق باید متضمن دلائلی باشد که براساس آنها اتخاذ شده است.
5 – قصور عضو واردکننده در اعلام تصمیم خود در مدت دویست و هفتاد روز از‌ تاریخ دریافت اعلامیه، به منزله موافقت با نقل و انتقال برون مرزی عمدی نخواهد بود.
6 – عدم قطعیت علمی به دلیل کافی نبودن اطلاعات علمی مربوط و آگاهی از‌ میزان تأثیرات بالقوه زیانبخش موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از ‌تنوع زیستی در کشور عضو واردکننده، همچنین با در نظر گرفتن مخاطرات مربوط به‌سلامتی انسان، مانع تصمیم‌گیری آن عضو، درصورت اقتضاء درخصوص واردات ‌موجودات زنده تغییر شکل یافته مورد بحث مندرج در بند (3) فوق به منظور جلوگیری یا‌به حداقل رسانیدن اثرات بالقوه زیانبار مزبور نخواهد شد.
7 – فراهمایی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند در ‌اولین جلسه خود درمورد راهکارها و روشهای مناسب جهت تسهیل نمودن تصمیم‌گیری ‌از سوی اعضاء واردکننده، تصمیم‌گیری خواهد نمود.

‌ماده 11 – مراحل کار در مورد موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه یا پردازش
1 – عضوی که تصمیم نهائی درخصوص استفاده داخلی از جمله قرار دادن در بازار،‌ یک موجود زنده تغییر شکل یافته را اتخاذ می‌کند که ممکن است مشمول نقل و انتقال ‌برون مرزی جهت استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه یا پردازش قرار گیرد، باید طی‌پانزده روز پس از تصمیم‌گیری مزبور مراتب را از طریق «‌اتاق تهاتر ایمنی زیستی» به اعضاء ‌اطلاع دهد. این اطلاعات حداقل می‌بایستی شامل اطلاعات تصریح شده در پیوست (2)‌ باشد. عضو می‌بایستی یک نسخه کتبی از اطلاعات را به کانون ملی هر عضوی که از قبل به‌دبیرخانه اطلاع داده که دسترسی به اتاق تهاتر ایمنی زیستی ندارد، ارائه نماید. این‌مقررات درمورد تصمیمات مربوط به آزمایشات میدانی اعمال نمی‌شود.
2 – عضوی که به موجب بند (1) فوق تصمیمی را اتخاذ می‌کند باید اطمینان‌ حاصل کند که الزام قانونی برای دقت و صحت اطلاعات تهیه شده از سوی متقاضی‌وجود دارد.
3 – هر عضو می‌تواند اطلاعات اضافی را از مقام مسؤول تعیین شده در بند (ب)‌ پیوست (2) درخواست کند.
4 – یک عضو می‌تواند در چارچوب مقررات داخلی خود که با اهداف این پروتکل‌سازگار است، در مورد واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم‌به عنوان غذا یا علوفه یا پردازش تصمیم‌گیری کند.
5 – هر عضو باید نسخه‌هائی از قوانین، مقررات و رهنمودهای ملی جاری مربوط‌ به واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا، علوفه‌یا پردازش را درصورت وجود دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.
6 – کشور عضو در حال توسعه یا عضو با اقتصاد درحال گذر می‌تواند درصورت ‌فقدان چارچوب مقررات داخلی موضوع بند (4) فوق و در اعمال صلاحیت داخلی خود‌ از طریق اتاق تهاتر ایمنی زیستی اعلام کند که تصمیم آن قبل از اولین واردات یک موجود‌زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا، علوفه یا پردازش که درباره‌آن به موجب بند (1) فوق اطلاعاتی فراهم شده مطابق موارد زیر اتخاذ خواهد شد:
‌الف – برآورد و ارزیابی خطر که مطابق با پیوست (3) صورت گرفته است؛ و
ب – تصمیم‌گیری در قالب زمانی قابل پیش‌بینی که از دویست و هفتاد روز تجاوز‌نکند، اتخاذ شده است.
7 – قصور عضو در اعلام تصمیم خود طبق بند (6) فوق به منزله رضایت یا امتناع‌ آن از واردات موجود زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه ‌یا پردازش نخواهد بود، مگر این که به نحو دیگری توسط عضو تعیین شده باشد.
8 – عدم قطعیت علمی به دلیل کافی نبودن اطلاعات علمی مربوط و آگاهی از‌ تأثیرات بالقوه زیانبار موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع ‌زیستی در کشور عضو واردکننده با در نظر گرفتن خطراتی برای سلامتی انسان مانع‌ تصمیم‌گیری آن عضو، درصورت اقتضاء، در خصوص واردات موجودات زنده تغییر شکل‌یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا، علوفه یا پردازش به منظور جلوگیری یا به‌حداقل رسانیدن اثرات بالقوه زیانبار مزبور نخواهد شد.
9 – عضو می‌تواند نیازهای خود را برای کمکهای فنی و مالی و ایجاد ظرفیت‌ در خصوص موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا،‌ علوفه یا پردازش بیان نماید. اعضاء برای رفع این نیازها مطابق با مواد (22) و (28)‌ همکاری خواهند کرد.

‌ماده 12 – تجدیدنظر در تصمیمات
1 – عضو وارد کننده در هر زمان، در پرتو اطلاعات علمی جدید در مورد اثرات‌ بالقوه زیان‌آور بر حفظ و استفاده مداوم تنوع زیستی با در نظر گرفتن خطراتی که متوجه ‌سلامت انسان است می‌تواند تصمیم راجع به نقل و انتقال برون مرزی عمدی را مورد ‌تجدید نظر قرار داده و آن را تغییر دهد. در این صورت عضو مزبور ظرف سی روز‌آگاه ‌سازنده‌ای را که قبلاً نقل و انتقال موجودات زنده تغییر شکل یافته موضوع تصمیم ‌مزبور را اطلاع داده و نیز «‌اتاق تهاتر ایمنی زیستی» را مطلع خواهد نمود و دلایل تصمیم‌خود را شرح خواهد داد.
2 – هر عضو صادرکننده یا آگاه‌ سازنده می‌تواند درصورت تشخیص موارد زیر از ‌عضو واردکننده بخواهد در تصمیمی که به موجب ماده (10) اتخاذ نموده است ‌تجدیدنظر نماید:
‌الف – وقوع تغییر در شرایطی که بتواند نتیجه ارزیابی خطر را که براساس آن تصمیم‌گرفته شده، تحت تأثیر قرار دهد.
ب – اطلاعات علمی یا فنی اضافی مربوط در دسترس قرار گرفته باشد.
3 – عضو وارد کننده موظف است در ظرف نود روز به چنین درخواستی پاسخ‌کتبی ارائه داده و دلایل اتخاذ تصمیم خود را شرح دهد.
4 – عضو واردکننده می‌تواند بنا به صلاحدید خود برای واردات آتی درخواست ‌ارزیابی خطر بنماید.

‌ماده 13 – روش ساده
1 – هر عضو واردکننده می‌تواند موارد زیر را از قبل برای اتاق تهاتر ایمنی زیستی‌ مشخص نماید، مشروط بر این که اقدامات مناسب را در جهت تأمین نقل و انتقال ‌برون ‌مرزی بی‌خطر و تعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته مطابق با هدف این پروتکل‌انجام دهد:
‌الف – مواردی را که در آن نقل و انتقال بین مرزی عمدی همزمان با اعلام انتقال به‌ عضو واردکننده صورت می‌گیرد:
‌چنین اعلامهائی ممکن است برای نقل و انتقال مشابه بعدی برای همان عضو به کار‌رود.
ب – واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای که از روش توافقی از قبل اطلاع‌داده شده معاف می‌باشند.
2 – اطلاعات مربوط به نقل و انتقال برون مرزی عمدی که باید در اعلامهای‌ موضوع جزء (‌الف) بند (1) ارائه شود، اطلاعات تعیین شده در پیوست (1) خواهد بود.

‌ماده 14 – ترتیبات و موافقتنامه‌های دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه
1 – اعضاء می‌توانند مطابق با اهداف این پروتکل موافقتنامه‌ها و ترتیبات دوجانبه، ‌منطقه‌ای و چند جانبه‌ای را برای نقل و انتقال برون مرزی عمدی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته منعقد سازند مشروط بر این که موافقتنامه‌ها و ترتیبات مزبور منجر به سطح‌حفاظت پائین‌تری نسبت به آنچه در این پروتکل پیش‌بینی شده، نشود.
2 – اعضاء موظفند ازطریق اتاق تهاتر ایمنی زیستی هرگونه موافقتنامه و ترتیبات‌ دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه‌ای را که قبل یا بعداز لازم‌الاجراء شدن این پروتکل منعقد ‌ساخته‌اند به اطلاع یکدیگر برسانند.
3 – مفاد این پروتکل، نقل و انتقال برون مرزی عمدی را که به موجب موافقتنامه‌ها‌ و ترتیبات مزبور بین اعضای آن موافقتنامه‌ها یا ترتیبات صورت می‌گیرد، تحت تأثیر قرار ‌نخواهد داد.
4 – هر عضو می‌تواند معین نماید که برای واردات خاص، مقررات داخلی آن‌اعمال شود و موظف است تصمیم خود را به اطلاع «‌اتاق تهاتر ایمنی زیستی» برساند.

‌ماده 15 – ارزیابی خطر
1 – تقبل ارزیابی خطر به موجب این پروتکل براساس روش صحیح علمی و مطابق‌با پیوست (3) و با در نظر گرفتن روشهای شناخته شده ارزیابی خطر انجام خواهد شد.‌ به ‌منظور شناسائی و ارزیابی اثرات زیان‌آور احتمالی موجودات زنده تغییر شکل یافته بر‌حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی و نیز با در نظر گرفتن مخاطرات آن برای سلامت ‌انسان، چنین ارزیابی‌هائی حداقل باید برپایه اطلاعات به دست آمده طبق ماده (8) و‌ دیگر مدارک و شواهد علمی قابل دسترس باشد.
2 – عضو واردکننده باید اطمینان حاصل کند که ارزیابی‌های خطر برای تصمیمات ‌اتخاذ شده به موجب ماده (10) صورت می‌گیرد و می‌تواند از صادرکننده بخواهد‌ ارزیابی‌های خطر را انجام دهد.
3 – در صورت درخواست عضو واردکننده، هزینه انجام ارزیابی خطر به عهده ‌آگاه‌ سازنده می‌باشد.

‌ماده 16 – کنترل خطر
1 – اعضاء موظفند با درنظر گرفتن بند (‌ز) ماده (8) کنوانسیون، راهکارها، اقدامات ‌و استراتژی‌های مناسبی را برای تنظیم، مدیریت و کنترل خطرهای مشخص شده در ‌مقررات ارزیابی خطر این پروتکل در ارتباط با استفاده، جابجائی و نقل و انتقال برون مرزی‌موجودات زنده تغییر شکل یافته وضع و اجرا نمایند.
2 – انجام اقدامات براساس ارزیابی خطر باید تاحدی که برای جلوگیری از اثرات‌زیان‌آور موجود زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی، با درنظر‌گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان در قلمرو عضو واردکننده ضروری است، صورت‌گیرد.
3 – هر عضو موظف است اقدامات مناسب را به منظور جلوگیری از نقل و انتقال‌برون مرزی غیرعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته انجام دهد، از جمله، اقداماتی که‌ مستلزم انجام ارزیابی خطر پیش از نخستین رهاسازی یک موجود زنده تغییر شکل یافته‌است.
4 – بدون خدشه به بند(2) فوق، هر عضو باید تلاش نماید که هر موجود زنده تغییر ‌شکل یافته، اعم از وارد شده و یا در داخل پرورش داده شده، دوره نظارتی مناسبی را ‌بگذراند که متناسب با چرخه زندگی یا زمان تکثیر آن قبل از این که مورد استفاده قرار گیرد،‌ باشد.
5 – اعضاء موظف به همکاری در موارد زیر می‌باشند:
‌الف – شناسائی موجودات زنده تغییر شکل یافته یا صفات خاص موجودات زنده‌ تغییر شکل یافته که ممکن است اثرات زیانبار بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی و نیز‌ با درنظر گرفتن خطراتی که ممکن است برای سلامت انسان داشته باشند.
ب – اتخاذ اقدامات مناسب درخصوص رفتار چنین موجودات زنده تغییر شکل‌یافته یا صفات خاص آنها.

‌ماده 17 – نقل و انتقالات برون مرزی غیرعمدی و اقدامات اضطراری
1 – هر عضو چنانچه اطلاع حاصل کند که در حوزه صلاحیت آن رخدادناشی از‌رهاسازی اتفاق افتاده که منجر به نقل و انتقال برون مرزی غیرعمدی یک موجود زنده‌تغییر شکل یافته شده یا ممکن است منجر به این اتفاق شود و احتمال می‌رود که اثرات ‌زیانبار قابل توجهی بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی بگذارد، اقدامات لازم را در‌جهت مطلع کردن کشورهائی که تحت تأثیر واقع شده‌اند یا به طور بالقوه تحت تأثیر قرار‌گرفته‌اند، اتاق تهاتر ایمنی زیستی و درصورت اقتضاء سازمانهای بین‌المللی مربوط با‌درنظر گرفتن خطراتی که متوجه سلامت انسان در کشورهای مزبور است، انجام خواهد‌داد. اطلاع رسانی باید در اسرع وقت و به محض حصول اطلاع عضو از موقعیت فوق‌انجام گیرد.
2 – هر عضو می‌بایستی جزئیات مربوط به کانون تماس خود به منظور دریافت ‌اطلاعیه‌ها به موجب این ماده را حداکثر تا تاریخ لازم‌الاجرا شدن این پروتکل درمورد خود‌دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.
3 – تمامی اطلاعیه‌های ناشی از بند (1) فوق می‌بایستی شامل موارد زیر باشد:
‌الف – اطلاعات مربوط قابل دسترس در مورد کمیت‌های برآورد شده و مشخصات‌و یا صفات مربوط موجود زنده تغییر شکل یافته؛
ب – اطلاعات مربوط به شرایط و تاریخ تخمینی رهاسازی و استفاده از موجودات ‌زنده تغییر یافته در عضو مبدأ؛
پ – تمامی اطلاعات موجود در مورد اثرات زیانبار احتمالی بر حفظ و استفاده ‌پایدار از تنوع زیستی، با درنظر گرفتن خطراتی که متوجه سلامت انسان است و نیز ‌اطلاعات در دسترس درمورد اقدامات احتمالی مدیریت خطر؛
ت – تمامی اطلاعات مربوط دیگر؛
ث – کانون تماس برای اطلاعات بیشتر.
4 – به منظور به حداقل رساندن اثرات زیانبار قابل توجه بر حفظ و استفاده پایدار از‌تنوع زیستی، با درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان هر عضو که درحوزه‌صلاحیت آن رها شدن موجود زنده تغییر شکل یافته موضوع بند (1) اتفاق افتاده است،‌می‌بایستی بلافاصله با کشورهائی که تحت تأثیر واقع شده‌اند یا به طور بالقوه تحت تأثیر‌قرار گرفته‌اند، مشورت کند تا آنها بتوانند واکنش‌های مناسب را تعیین و اقدامات لازم ازجمله اقدامات اضطراری را اتخاذ کنند.

‌ماده 18 – جابجائی، حمل و نقل، بسته‌بندی و شناسائی
1 – به منظور اجتناب از اثرات زیانبار بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی و با ‌در نظرگرفتن میزان خطر برای سلامت انسان، هر عضو اقدامات لازم را اتخاذ خواهد کرد تا ‌مقرر کند موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای که حمل و نقل برون مرزی عمدی آنها در ‌دامنه شمول این پروتکل قرار می‌گیرد با درنظر گرفتن قواعد و معیارهای بین‌المللی مربوط‌تحت شرایط ایمنی، جابه جا، بسته‌بندی و حمل و نقل شوند.
2 – هر عضو اقداماتی را اتخاذ خواهد کرد تا مقرر کند حداقل اسناد و مدارک همراه:
‌الف – موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا یا‌ علوفه یا پردازش، باشد و به روشنی مشخص کند که «‌ممکن است محتوی» موجودات ‌زنده تغییر شکل یافته باشد و به منظور رهاسازی عمدی در محیط زیست نمی‌باشد و نیز‌کانون تماسی برای اطلاعات بیشتر را مشخص کند. فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس ‌اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند حداکثر دو سال پس از لازم‌الاجراء شدن این پروتکل،‌ درمورد الزامات تفصیلی برای این منظور، از جمله تصریح هویت و هرنوع مشخصه‌ منحصر به فرد آنها اتخاذ تصمیم خواهد نمود؛
ب – موجودات زنده تغییر شکل یافته که برای استفاده محصور معین شده‌اند،‌باشد و به روشنی مشخص کند که آنها موجودات زنده تغییر شکل یافته هستند و هرگونه ‌الزامات جابجائی، انبار کردن، نقل و انتقال و استفاده امن آنها، کانون تماس برای اطلاعات ‌بیشتر از جمله نام و نشانی فرد یا مؤسسه‌ای که موجود زنده تغییر شکل یافته برای آنها‌ارسال شده را مشخص کند؛
پ – موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف عرضه عمدی در محیط زیست‌کشور عضو وارد کننده و هر موجود زنده تغییر شکل یافته دیگر که مشمول این پروتکل ‌است، باشد و به روشنی مشخص کند که آنها موجودات زنده تغییر شکل یافته هستند و‌ هویت و صفات و یا مشخصات مربوط آنها و هرگونه الزامات جابجائی، انبار کردن، نقل و‌ انتقال و استفاده امن آنها و کانون تماسی برای اطلاعات بیشتر و درصورت اقتضا نام و‌ نشانی واردکننده و صادرکننده را مشخص کند و متضمن بیانیه‌ای باشد که نشان دهد انتقال ‌مطابق با شرایط این پروتکل که درمورد صادرکننده قابل اجرا است، انجام می‌شود.
3 – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند،‌ ضرورت و چگونگی معیارهای توسعه را با توجه به روشهای معمول تشخیص هویت، جابجائی، بسته‌بندی و نقل و انتقال با مشورت دیگر نهادهای بین‌المللی مربوط، مورد ‌بررسی قرار خواهدداد.

‌ماده 19 – مقامات صالح ملی و کانونهای ملی
1 – هر عضو می‌بایستی یک کانون ملی تعیین کند که مسؤول ارتباط با دبیرخانه از‌ طرف آن باشد. هر عضو می‌بایستی یک یا چند مقام صالح ملی را نیز تعیین کند که مسؤول‌اجرای امور اداری مقرر در این پروتکل باشند و مجاز باشند از طرف آن وظایف مزبور را‌انجام دهند. یک عضو می‌تواند یک واحد را جهت انجام وظایف کانون ملی و مقام صالح‌ملی تعیین کند.
2 – هر عضو می‌بایستی حداکثر تاریخ لازم‌الاجراء شدن این پروتکل درمورد آن، ‌اسامی و نشانی کانون ملی و مقام یا مقامات صالح ملی خود را به دبیرخانه اعلام کند. ‌درصورتی که یک عضو بیش از یک مقام صالح ملی را تعیین کند، می‌بایستی اطلاعات‌مربوط درمورد مسؤولیتهای مقامات مزبور را همراه اطلاعیه خود به دبیرخانه ارسال کند. ‌درصورتی که قابل اجرا باشد این اطلاعات می‌بایستی حداقل مشخص کند که کدام مقام ‌صالح مسؤول چه نوع موجود زنده تغییر شکل یافته است. هر عضو بایستی هر نوع تغییر‌در تعیین کانون ملی خود یا نام و نشانی یا مسؤولیتهای مقام یا مقامات صالح ملی خود را ‌بلافاصله به دبیرخانه اطلاع دهد.
3 – دبیرخانه بلافاصله اعضاء را از اطلاعاتی که به موجب بند (2) فوق دریافت‌می‌کند، مطلع ساخته و چنین اطلاعاتی را ازطریق اتاق تهاتر ایمنی زیستی نیز قابل ‌دسترس می‌سازد.

‌ماده 20 – مشارکت در اطلاعات و اتاق تهاتر ایمنی زیستی
1 – بدین وسیله اتاق تهاتر ایمنی زیستی به عنوان بخشی از راهکار اتاق تهاتر ‌موضوع بند (3) ماده (18) کنوانسیون به منظور زیر، تأسیس می‌شود:
‌الف – تسهیل تبادل اطلاعات و تجارب در زمینه‌های علمی، فنی، محیط زیست و‌ حقوقی در خصوص موجودات زنده تغییر شکل یافته.
ب – کمک به اعضاء در زمینه اجرای پروتکل با درنظر گرفتن نیازهای خاص‌کشورهای عضو
درحال توسعه به‌ خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای ‌جزیره‌ای کوچک درحال توسعه و کشورهای دارای اقتصاد درحال انتقال و نیز کشورهائی‌که مراکز مبدأ و مراکز تنوع ژنتیکی هستند.
2 – اتاق تهاتر ایمنی زیستی باید ابزاری باشد که ازطریق آن اطلاعات برای مقاصد‌ بند (1) فوق در دسترس قرار بگیرد. اتاق می‌بایستی اطلاعات مربوط به اجرای پروتکل را‌ در دسترس اعضاء قرار دهد. علاوه بر این در صورت امکان باید دستیابی به سایر‌ راهکارهای تبادل اطلاعات ایمنی زیستی بین‌المللی را فراهم کند.
3 – بدون خدشه به حفظ اطلاعات محرمانه، هر عضو می‌بایستی تمامی اطلاعات ‌مورد نیاز را که طبق این پروتکل باید در اختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار گیرد و نیز موارد ‌زیر را در اختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد :
‌الف – تمامی قوانین، مقررات و رهنمودهای موجود برای اجرای پروتکل و نیز ‌اطلاعات مورد نیاز اعضاء درمورد روش توافقی از قبل اطلاع داده شده؛
ب – تمامی موافقتنامه‌ها و ترتیبات دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه؛
پ – خلاصه‌ای از ارزیابی خطر یا بررسی زیست محیطی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته که
از طریق فرآیندهای مقرراتی آن تولید شده و مطابق ماده (15) انجام ‌شده‌اند، از جمله درصورت اقتضاء اطلاعات مربوط راجع به محصولات آن یعنی نام،‌مواد پردازش شده‌ای که از منشاء موجود زنده تغییر شکل یافته می‌باشند و شامل ترکیبات‌جدید قابل شناسائی از مواد ژنتیکی قابل تکثیر حاصل از استفاده از فناوری زیستی جدید‌هستند؛
ت – تصمیمات نهائی خود درخصوص واردات یا رهاسازی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته؛ و
ث – گزارشات ارائه شده توسط آن براساس ماده (33)، از جمله گزارشات مربوط‌ به اجرای روش توافقی از قبل اطلاع داده شده.
4 – چگونگی عملکرد اتاق تهاتر ایمنی زیستی، از جمله گزارشات مربوط به‌فعالیتهای آن توسط فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت‌می‌کند در اولین جلسه آن بررسی شده و مورد تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد و پس از آن مورد‌تجدیدنظر قرارخواهد گرفت.

‌ماده 21 – اطلاعات محرمانه
1 – عضو واردکننده باید به آگاه‌سازنده اجازه دهد اطلاعات تسلیم شده به موجب‌روشهای این پروتکل یا اطلاعات مورد نیاز عضو واردکننده به عنوان بخشی از روش‌توافقی ازقبل اطلاع داده شده که قرار است محرمانه تلقی شود را مشخص کند.
دلایل‌توجیهی در چنین مواردی برحسب تقاضا ارائه خواهد شد.
2 – عضو واردکننده درصورتی که تصمیم بگیرد اطلاعاتی که توسط آگاه‌سازنده ‌محرمانه تلقی شده، واجد چنین خصوصیتی نیست می‌بایستی با آگاه‌سازنده مشورت کند‌ و قبل از هر نوع افشاء مطلب، آگاه‌سازنده را از تصمیم خود مطلع کند و برحسب تقاضا‌دلایل آن را ارائه نماید و نیز فرصتی را جهت مشاوره و مرور داخلی تصمیمات قبل از‌افشاء‌سازی در نظر بگیرد.
3 – هر عضو باید اطلاعات محرمانه‌ای که به موجب این پروتکل دریافت کرده ‌از جمله اطلاعات محرمانه دریافتی در زمینه محتوای روش توافقی از قبل اطلاع داده شده ‌این پروتکل را حفظ کند. هر عضو می‌بایستی تضمین کند که روشهای حراست از چنین‌ اطلاعاتی را دارا می‌باشد و محرمانه بودن چنین اطلاعاتی را حفظ می‌کند به گونه‌ای که‌ نامساعدتر از رفتار آن با اطلاعات محرمانه در رابطه با موجودات زنده تغییر شکل یافته‌تولید شده داخلی نباشد.
4 – عضو واردکننده نبایستی از چنین اطلاعاتی در جهت اهداف تجاری استفاده‌کند، مگر این که رضایت کتبی آگاه‌سازنده را داشته باشد.
5 – چنانچه آگاه‌سازنده از اطلاعیه‌ای صرف‌نظر کند یا کرده باشد، عضو واردکننده‌باید محرمانه بودن اطلاعات تجاری و صنعتی ازجمله اطلاعات تحقیقی و توسعه‌ای و نیز‌اطلاعاتی که عضو و آگاه‌سازنده در محرمانه بودن آن توافق ندارند، را محترم بشمارد.
6 – بدون خدشه به بند (5) فوق، اطلاعات زیر محرمانه تلقی نخواهند شد:
‌الف – نام و نشانی آگاه‌سازنده؛
ب – توصیف کلی از موجود یا موجودات زنده تغییر شکل یافته؛
پ – خلاصه‌ای از ارزیابی خطر اثرات بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی با‌درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان؛ و
ث – تمامی روشها و طرحها برای واکنش اضطراری.

‌ماده 22 – ایجاد ظرفیت
1 – اعضاء می‌بایستی در توسعه و یا تقویت منابع انسانی و قابلیت‌های سازمانی در‌ایمنی زیستی از جمله در زمینه فناوری زیستی تا حد مورد نیاز ایمنی زیستی، به منظور‌اجرای مؤثر این پروتکل در کشورهای در حال توسعه، به خصوص کشورهای کمتر توسعه‌یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه و اعضائی که دارای اقتصاد در حال‌انتقال هستند از جمله ازطریق مؤسسات و سازمانهای جهانی، منطقه‌ای و زیر منطقه‌ای و‌ملی موجود و درصورت اقتضاء ازطریق تسهیل مشارکت بخش خصوصی همکاری‌نمایند.
2 – از نظر اجرای بند (1) فوق درمورد اشتراک مساعی، نیازهای کشورهای عضو‌ در حال توسعه به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک در‌حال توسعه،
برای منابع مالی و دستیابی و انتقال فناوری و دانش فنی مطابق با مفاد مربوط‌کنوانسیون، باید کاملاً در ایجاد ظرفیت ایمنی زیستی مورد توجه قرار گیرد.
همکاری در‌زمینه ایجاد ظرفیت باید تابع شرایط، قابلیت‌ها و نیازمندیهای مختلف هر عضو، از جمله‌ آموزشهای فنی و علمی در مدیریت امن و مناسب فناوری زیستی و استفاده از ارزیابی‌خطر و مدیریت خطر برای ایمنی زیستی و افزایش قابلیت‌های سازمانی و فناوری در‌ ایمنی زیستی باشد. نیازهای اعضای دارای اقتصاد درحال انتقال نیز می‌بایستی در ایجاد‌ ظرفیت در ایمنی زیستی به طور کامل در نظر گرفته شود.

‌ماده 23 – آگاهی و مشارکت عمومی
1 – اعضاء باید:
‌الف – آگاهی، آموزش و مشارکت عمومی در زمینه انتقال، جابجائی و استفاده امن‌ از موجودات زنده تغییر شکل یافته را در رابطه با حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی با‌درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان ارتقاء داده و تسهیل کنند. در انجام این کارها، ‌درموارد مقتضی اعضاء باید با سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی همکاری کنند.
ب – برای تضمین این که آگاهی و آموزش عمومی در بردارنده دستیابی به‌ اطلاعاتی درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای است که مطابق این پروتکل ‌مشخص شده‌اند و ممکن است وارد شوند، تلاش کنند.
2 – اعضاء بایستی مطابق قوانین و مقررات مربوط خود، در فرآیند تصمیم‌گیری ‌در خصوص موجودات زنده تغییر شکل یافته با عموم مردم مشورت کنند و نتایج چنین ‌تصمیماتی دراختیار عموم بگذارند، در عین حال به اطلاعات محرمانه مطابق ماده (21) ‌نیز توجه مبذول دارند.
3 – هر عضو باید در مطلع کردن عموم مردم درمورد ابزارهای دستیابی عموم به ‌اتاق تهاتر ایمنی زیستی تلاش کند.

‌ماده 24 – کشورهای غیر عضو
1 – انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته بین کشورهای عضو و ‌غیرعضو می‌بایستی منطبق با اهداف این پروتکل باشد. اعضاء می‌توانند موافقتنامه‌ها و‌ ترتیبات دوجانبه، منطقه‌ای و چند جانبه درخصوص چنین انتقالات برون مرزی با‌غیراعضاء منعقد کنند.
2 – اعضاء باید غیراعضاء را تشویق کنند که به این پروتکل بپیوندند و درمورد ‌اطلاعات مناسب برای اتاق تهاتر ایمنی زیستی درخصوص وارد کردن، خارج کردن و‌رهاسازی موجودات زنده تغییر شکل یافته در قلمرو قضائی ملی‌شان همکاری کنند.

‌ماده 25 – نقل و انتقالات برون مرزی غیرقانونی
1 – هر عضو باید اقدامات داخلی مناسبی را با هدف جلوگیری و درصورت اقتضاء ‌تعیین مجازات برای نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته که برخلاف‌اقدامات داخلی آن جهت اجرای این پروتکل صورت گرفته است، اتخاذ کند. نقل و ‌انتقالات مزبور، نقل و انتقالات برون مرزی غیرقانونی تلقی می‌شوند.
2 – درمورد نقل و انتقال برون مرزی غیرقانونی، عضو تحت تأثیر قرار گرفته ‌می‌تواند از عضو مبدأ بخواهد تا به هزینه خود موضوع موجود زنده تغییر شکل یافته مورد‌نظر را درصورت اقتضاء از طریق عودت یا انهدام حل و فصل کند.
3 – هر عضو باید اطلاعات مربوط به موارد نقل و انتقال برون مرزی غیرقانونی‌ مربوط به خود را در اختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.

‌ماده 26 – ملاحظات اجتماعی – اقتصادی
1 – اعضاء در اتخاذ تصمیم در زمینه واردات به موجب این پروتکل یا به موجب‌ اقدامات داخلی در انجام این پروتکل می‌توانند مطابق با تعهدات بین‌المللی خود، ‌ملاحظات اجتماعی – اقتصادی ناشی از اثر موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و ‌استفاده پایدار از تنوع زیستی را به ویژه درخصوص ارزش تنوع زیستی برای اجتماعات‌ بومی و محلی در نظر بگیرند.
2 – اعضاء تشویق می‌شوند در زمینه تبادل اطلاعات تحقیقات درباره تمامی اثرات‌اجتماعی – اقتصادی موجودات زنده تغییر شکل یافته، به‌خصوص در جوامع بومی و‌محلی همکاری کنند.

‌ماده 27 – تعهد و جبران خسارت
‌فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند باید در‌اولین اجلاس خود فرآیندی را درخصوص جزئیات مناسب قواعد و روشهای بین‌المللی‌در زمینه تعهد و جبران خسارت ناشی از نقل و انتقالات برون مرزی موجودات زنده‌ تغییرشکل یافته تجزیه و تحلیل نموده و توجه لازم به فرآیندهای درحال توسعه درحقوق‌ بین‌الملل در خصوص این مطالب اتخاذ کرده و در جهت تکمیل این فرآیند ظرف مدت‌چهار سال، تلاش خواهد کرد.

‌ماده 28 – راهکارها و منابع مالی
1 – در بررسی منابع مالی برای اجرای این پروتکل، اعضاء باید مفاد ماده (20) ‌کنوانسیون را درنظر بگیرند.
2 – راهکار مالی تعیین شده در ماده (21) کنوانسیون، ازطریق ساختار سازمانی که ‌مسؤولیت اجرای آن را به عهده دارد، راهکار مالی این پروتکل خواهد بود.
3 – درخصوص ایجاد ظرفیت موضوع ماده (22) این پروتکل، فراهمائی اعضاء که ‌به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، باید در ارائه رهنمود راجع به راهکار‌ مالی موضوع بند (2) فوق جهت بررسی توسط فراهمائی اعضاء نیاز به منابع مالی توسط ‌کشورهای عضو در حال توسعه به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای‌ جزیره‌ای کوچک در حال توسعه را درنظر بگیرد.
4 – طبق محتوای بند (1) بالا، اعضاء بایستی نیازهای کشورهای عضو درحال‌ توسعه به ‌خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال‌توسعه و اعضاء دارای اقتصاد در حال انتقال را نیز در تلاشهای خود برای شناسائی و‌ اجرای الزامات ایجاد ظرفیت به منظور اجرای این پروتکل در نظر بگیرند.
5 – رهنمود راهکار مالی کنوانسیون در تصمیم‌های مربوط فراهمائی اعضاء از‌ جمله مواردی که پیش از پذیرش این پروتکل مورد توافق قرار گرفته با اعمال تغییرات لازم‌ در مورد مفاد این ماده به کار گرفته خواهد شد.
6 – کشورهای عضو توسعه یافته، می‌توانند منابع فناوری و مالی را برای اجرای ‌مفاد این پروتکل ازطریق مجاری دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه فراهم کنند و کشورهای ‌عضو در حال توسعه و اعضای دارای اقتصاد در حال انتقال می‌توانند خود را از منابع مزبور‌ به ‌طریق یاد شده بهره‌مند سازند.

‌ماده 29 – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند
1 – فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت خواهد کرد.
2 – اعضاء کنوانسیون که عضو این پروتکل نمی‌باشند می‌توانند به صورت ناظر در ‌مراحل هر جلسه فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند ‌شرکت نمایند. زمانی که فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت ‌می‌کند، اتخاذ تصمیمات به موجب این پروتکل باید فقط به وسیله اعضاء این پروتکل ‌انجام شود.
3 – زمانی که فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت‌می‌کند، هر یک از اعضای دفتر فراهمائی اعضاء که نماینده یکی از اعضای کنوانسیون ‌است اما در آن زمان عضو این پروتکل نیست باید با عضوی که از میان اعضای این پروتکل ‌و به وسیله اعضاء انتخاب می‌شود جایگزین شود.
4 – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، باید‌بازبینی منظمی بر اجرای این پروتکل داشته باشد و درحوزه اختیارات خود تصمیمات ‌لازم را برای ترغیب اجرای مؤثر آن اتخاذ نماید.
‌فراهمائی مذکور وظایفی را که طبق این پروتکل به آن محول شده، انجام خواهد داد ‌و باید :
‌الف – هر مطلبی را که برای اجرای این پروتکل ضروری است توصیه بنماید.
ب – نهادهای فرعی را که برای اجرای این پروتکل ضروری به نظر می‌رسند تأسیس‌نماید.
پ – درصورت اقتضاء به جستجوی خدمات و همکاریها و اطلاعات ارائه شده‌توسط سازمانهای بین‌المللی و نهادهای دولتی و غیر دولتی صلاحیتدار پرداخته و آنها را‌ به ‌کار گیرد.
ت – شکل و فواصلی را برای انتقال اطلاعاتی که مطابق ماده (33) این پروتکل ‌ارائه می‌شوند تعیین نماید و این اطلاعات و نیز گزارش‌هائی را که به وسیله هر نهاد فرعی‌تسلیم می‌شود مورد بررسی قرار دهد.
ث – در صورت نیاز، اصلاحات این پروتکل، پیوستهای آن و نیز هرگونه پیوستهای‌ اضافی این پروتکل را که برای اجرای این پروتکل ضروری به نظر می‌رسند مورد بررسی ‌قرار داده و تصویب نماید.
ج – هر نوع وظایف دیگری را که برای اجرای این پروتکل لازم باشند انجام دهد.
5 – آئین کار فراهمائی اعضاء و قواعد مالی کنوانسیون با اعمال تغییرات لازم ‌به ‌موجب این پروتکل اعمال خواهد شد مگر این که با توافق جمعی فراهمائی اعضاء که به ‌عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند، به نحو دیگری تصمیم‌گیری شود.
6 – اولین گردهمائی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل ‌فعالیت می‌کند توسط دبیرخانه و درارتباط با اولین گردهمائی فراهمائی اعضاء که پس از‌تاریخ لازم‌الاجراء شدن این پروتکل برنامه‌ریزی شده برگزار خواهد شد.
گردهمائی‌های‌عادی بعدی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند در ‌ارتباط با گردهمائی‌های عادی فراهمائی اعضاء برگزار خواهد شد، مگر آن که فراهمائی ‌اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، به نحو دیگری‌ تصمیم‌گیری کند.
7 – گردهمائی‌های فوق‌العاده فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند باید زمانهای دیگری که فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس ‌اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند ضروری تشخیص داده یا بنا به درخواست کتبی یکی از‌ اعضاء برگزار شود، مشروط بر این که ظرف شش ماه از تاریخ ارسال درخواست به اعضاء، ‌توسط دبیرخانه حداقل یک سوم اعضاء از آن پشتیبانی کرده باشند.
8 – سازمان ملل متحد و آژانسهای تخصصی آن و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و‌ همچنین هر کشور عضو یا ناظر آن که عضو کنوانسیون نیست می‌تواند به عنوان ناظر در‌اجلاس فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند حضور ‌داشته باشد. هر نهاد یا آژانسی اعم از ملی یا بین‌المللی، دولتی یا غیر دولتی که در ‌موضوعات تحت پوشش این پروتکل دارای صلاحیت تشخیص داده شده است و‌ علاقمندی به حضور به عنوان ناظر در گردهمائی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس ‌اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند را به دبیرخانه اعلام کرده، می‌تواند مورد پذیرش قرار‌گیرند،
مگر این که حداقل یک سوم اعضاء حاضر اعتراض خود را اعلام کنند. جز‌ در مواردی که به نحو دیگری در این ماده پیش‌بینی شده، پذیرش و شرکت ناظران بایستی‌ تابع آئین کار موضوع بند (5) فوق باشد.

‌ماده 30 – نهادهای فرعی
1 – هر نهاد فرعی که توسط کنوانسیون یا به موجب کنوانسیون ایجاد شده باشد‌ براساس تصمیم فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند ‌در موردی که گردهمائی اعضاء مشخص کند که چه وظیفه‌ای را آن سازمان باید انجام دهد، ‌می‌تواند پروتکل را انجام دهد.
2 – اعضاء کنوانسیون که عضو پروتکل نیستند می‌توانند به عنوان ناظر در جریان ‌برگزاری هر گردهمائی هر نهاد فرعی مزبور شرکت کنند. در صورتی که یک نهاد فرعی‌کنوانسیون به عنوان نهاد فرعی این پروتکل فعالیت می‌کند، اتخاذ تصمیمات به موجب‌این پروتکل صرفاً توسط اعضای پروتکل اتخاذ می‌شود.
3 – در صورتی که یک نهاد فرعی کنوانسیون وظایف خود را درخصوص‌ موضوعات مربوط به این پروتکل انجام دهد، هر یک از اعضای دفتر آن نهاد فرعی که به‌عنوان عضو کنوانسیون محسوب می‌شود ولی در آن زمان عضو پروتکل نمی‌باشد باید با‌عضوی که از میان اعضای این پروتکل و به وسیله اعضاء انتخاب می‌شود، جایگزین شود.

‌ماده 31 – دبیرخانه
1 – دبیرخانه‌ای که براساس ماده (24) کنوانسیون تأسیس شده است به عنوان‌ دبیرخانه این پروتکل انجام وظیفه خواهد کرد.
2 – بند (1) ماده (24) کنوانسیون درمورد وظایف دبیرخانه با اعمال تغییرات لازم ‌درمورد این پروتکل اعمال خواهد شد.
3 – هزینه‌های خدمات دبیرخانه‌ای این پروتکل تا حدی که مشخص است، توسط ‌اعضاء تأمین خواهد شد. فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت‌ می‌کند در اولین گردهمائی خود درمورد ترتیبات تأمین بودجه مورد نیاز تصمیم‌گیری‌ خواهد نمود.

‌ماده 32 – ارتباط با کنوانسیون
‌مفاد این کنوانسیون در رابطه با پروتکل‌های آن درمورد این پروتکل به کار گرفته‌خواهد شد مگر این که به نحو دیگری در این پروتکل پیش‌بینی شده باشد.

‌ماده 33 – نظارت و گزارش
‌هر عضو باید بر اجرای تعهدات خود به موجب این پروتکل نظارت کند، و در‌ فواصل تعیین شده به وسیله فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل ‌فعالیت می‌کند، درمورد اقداماتی که برای اجرای این پروتکل انجام داده است به فراهمائی‌ فوق‌الذکر گزارش دهد.

‌ماده 34 – رعایت
‌فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، باید در‌اولین گردهمائی خود تشریفات همکاری و راهکارهای سازمانی را به منظور ترغیب ‌رعایت مفاد این پروتکل مورد بررسی قرار داده و تصویب نماید و موارد عدم رعایت را‌ عنوان نماید.
این تشریفات و راهکارها درصورت اقتضا شامل مفادی درخصوص ارائه‌ مشورت یا همکاری خواهد بود. این تشریفات و راهکارها بدون خدشه به تشریفات و‌ راهکارهای حل و فصل اختلافات که در ماده (27) کنوانسیون مقرر شده و مجزا از آنها‌ می‌باشد.

‌ماده 35 – ارزیابی و بازنگری
‌فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند موظف ‌است پنج سال پس از لازم‌الاجراء شدن این پروتکل و حداقل هر پنج سال پس از آن،‌ ارزیابی در مورد کارائی پروتکل، از جمله ارزیابی و پیوستهای آن را بررسی کند.

‌ماده 36 – امضاء
‌این پروتکل از تاریخ 15 تا 26 ماه مه سال 2000 (‌مطابق با 26 اردیبهشت تا 6 خرداد سال 1379) برای امضاء کشورها و سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای در‌ دفتر سازمان ملل متحد در نایروبی و از تاریخ 5 ژوئن سال 2000 تا 4 ژوئن سال 2001 (‌مطابق با 16 خرداد سال 1379 تا 14 خرداد سال 1380) در مقر سازمان ملل متحد در‌ نیویورک آماده، برای امضاء مفتوح می‌باشد.

‌ماده 37 – لازم‌الاجراء شدن
1 -‌این پروتکل از روز نوزدهم بعد از تاریخ سپردن پانزدهمین سند تنفیذ، پذیرش، تصویب یا الحاق توسط کشورها یا سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای که عضو‌ کنوانسیون هستند، لازم‌الاجراء می‌گردد.
2 – این پروتکل برای کشور یا سازمان وحدت اقتصادی منطقه‌ای که این پروتکل را‌ پس از لازم‌الاجراء شدن به موجب بند (1) فوق تنفیذ کرده، می‌پذیرد یا تصویب می‌کند یا‌ به آن ملحق می‌شود از روز نوزدهم بعد از تاریخی که کشور مزبور یا سازمان وحدت ‌اقتصادی منطقه‌ای سند تنفیذ، پذیرش، تصویب یا الحاق خود را می‌سپرد، یا در تاریخی‌ که کنوانسیون برای آن کشور یا سازمان وحدت اقتصادی منطقه‌ای لازم‌الاجراء می‌شود، – هرکدام دیرتر باشد – لازم‌الاجراء خواهد شد.
3 – از نظر بندهای (1) و (2) فوق، هر سندی که به وسیله سازمان وحدت اقتصادی‌ منطقه‌ای سپرده شود به عنوان سندی اضافه بر اسناد سپرده شده به وسیله کشورهای‌ عضو چنین سازمانی به حساب نخواهد آمد.

‌ماده 38 – حق شرط
‌هیچ حق شرطی را نمی‌توان برای این پروتکل قائل شد.

‌ماده 39 – کناره‌گیری
1 – یک عضو می‌تواند در هر زمان پس از دو سال از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این‌ پروتکل برای آن عضو، با ارائه اطلاعیه کتبی به امین اسناد از پروتکل کناره‌گیری نماید.
2 – چنین کناره‌گیری‌هائی با گذشت یک سال از تاریخ دریافت آن به وسیله امین ‌اسناد یا در تاریخ دیرتری که ممکن است در اطلاعیه کناره‌گیری مشخص شود، انجام‌خواهد شد.

‌ماده 40 – متون معتبر
‌نسخه اصلی این پروتکل که متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و‌ اسپانیائی آن از اعتبار یکسان برخوردار می‌باشد به دبیرکل سازمان ملل سپرده خواهد شد.
‌در تأیید مراتب فوق، امضاء کنندگان زیر که بدین منظور به طور مقتضی اختیار‌ یافته‌اند این پروتکل را امضاء کرده‌اند.
‌این پروتکل در روز بیست و نهم ژانویه سال دوهزار میلادی (‌برابر با نهم بهمن ماه‌یکهزار و سیصد و هفتاد و هشت هجری شمسی) در مونترال تنظیم شد.

پیوست 1 – اطلاعات مورد نیاز در اطلاعیه‌ها به موجب مواد (8)، (10) و (13) ‌الف – نام، نشانی و جزئیات تماس صادر کننده.
ب – نام، نشانی و جزئیات تماس وارد کننده.
پ – نام و هویت موجود زنده تغییر شکل یافته و نیز طبقه‌بندی بومی – و‌ در صورت وجود – سطح ایمنی زیستی موجود زنده تغییر شکل یافته در کشور صادرکننده.
ت – تاریخ یا تاریخهای معین نقل و انتقالات برون مرزی، درصورت مشخص بودن.
ث – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، نقطه و کانون جمع‌آوری یا اکتساب و‌ویژگیهای موجود گیرنده یا موجودات والد مرتبط با ایمنی زیستی.
ج – مراکز اصلی و مراکز تنوع ژنتیکی (‌درصورت مشخص بودن) موجود گیرنده و یا ‌موجودات والد و توصیف محلهای اصلی که موجودات می‌توانند مقاومت کرده یا تکثیر‌شوند.
چ – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای‌ موجود دهنده یا موجودات مرتبط با ایمنی زیستی.
ح – توصیف اسید نوکلئیک یا تغییر ارائه شده، فنون به کار رفته و ویژگیهای ایجاد‌شده در موجود زنده تغییر شکل یافته.
خ – استفاده مورد نظر از موجود زنده تغییر شکل یافته یا محصولات ناشی از آن،‌ یعنی مواد پردازش شده‌ای که ناشی از اصل موجود زنده تغییر شکل یافته هستند و شامل ‌ترکیبات جدید قابل شناسائی مواد ژنتیکی قابل تکثیر می‌باشند که با استفاده از فناوری‌ زیستی جدید به دست آمده است.
‌د – مقدار یا حجم موجود زنده تغییر شکل یافته که انتقال می‌یابد.
‌ذ – گزارش قبلی و موجود ارزیابی خطر طبق پیوست (3).
‌ر – روشهای پیشنهادی برای جابجائی، ذخیره، حمل و نقل و کاربرد ایمن از جمله ‌بسته‌بندی، برچسب زدن، ارائه اسناد و مدارک، روشهای انهدام و واگذاری، در صورت ‌اقتضاء.
‌ز – وضعیت کنترل و نظارت بر موجود زنده تغییر شکل یافته در کشور صادره‌کننده (‌برای مثال، آیا در کشور صادرکننده، ممنوع است و آیا محدودیتهای دیگری وجود دارد و ‌آیا برای رهاسازی عمومی تصویب شده) و اگر موجود زنده تغییر شکل یافته در کشور‌ صادرکننده ممنوعیت دارد، دلیل یا دلایل ممنوعیت.
س – نتیجه و هدف هر نوع اطلاعیه صادرکننده به سایر کشورها در مورد موجود‌زنده تغییر شکل یافته‌ای که قرار است حمل و نقل شود.
ش – اعلام این که اطلاعات فوق‌الذکر صحت کامل دارد.

پیوست 2 – اطلاعات مورد نیاز درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته جهت
‌استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه، یا پردازش به موجب ماده (11)
‌الف – نام و جزئیات تماس متقاضی جهت تصمیم‌گیری برای استفاده داخلی.
ب – نام و جزئیات تماس مقام مسؤول جهت تصمیم‌گیری.
پ – نام و هویت موجود زنده تغییر شکل یافته.
ت – تشریح تغییر و ژن، فنون مورد استفاده و ویژگیهای ناشی از موجود زنده تغییر‌شکل یافته.
ث – هرگونه هویت منحصر به فرد موجود زنده تغییر شکل یافته.
ج – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای ‌موجود گیرنده یا موجودات والد مرتبط با ایمنی زیستی.
چ – مراکز اصلی و مراکز تنوع ژنتیکی (‌درصورت مشخص بودن) موجود گیرنده و یا‌موجودات والد و توصیف محلهای اصلی که موجودات می‌توانند مقاومت کرده یا تکثیر‌شوند.
ح – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای ‌موجود دهنده یا موجودات مرتبط با ایمنی زیستی.
خ – کاربردهای تصویب شده موجود زنده تغییر شکل یافته.
‌د – گزارش ارزیابی خطر طبق پیوست (3).
‌ذ – روشهای پیشنهادی برای جابجائی، ذخیره، حمل و نقل و کاربرد ایمن از جمله‌ بسته‌بندی، برچسب زدن، ارائه اسناد و مدارک، روشهای انهدام و واگذاری، در صورت‌ اقتضاء.

پیوست 3 – ارزیابی خطر
‌هدف :
1 – هدف از ارزیابی خطر به موجب این پروتکل، شناسائی و ارزیابی تأثیرات ‌بالقوه زیانبار موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی در ‌محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد با توجه به خطرات آن برای سلامت انسان‌می‌باشد.

‌استفاده از ارزیابی خطر:
2 – ارزیابی خطر از جمله به وسیله مقامات صالح برای اتخاذ تصمیمات اطلاع‌داده شده درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته به کار گرفته می‌شود.

‌اصول کلی :
3 – ارزیابی خطر باید به روش علمی صحیح و شفاف انجام گیرد و می‌توان ‌توصیه‌های کارشناسان و رهنمودهای ارائه شده از سوی سازمانهای بین‌المللی مربوط را‌ مورد توجه قرار داد.
4 – عدم دانش علمی یا توافق علمی نباید لزوماً به عنوان شاخص سطح خاص‌خطر، فقدان خطر یا خطری قابل پذیرش تفسیر گردد.
5 – خطرات مرتبط با موجود زنده تغییر شکل یافته و یا محصولات ناشی از آن، ‌یعنی مواد پردازش شده‌ای که ناشی از اصل موجود زنده تغییر شکل یافته هستند ازجمله ‌ترکیبات جدید قابل شناسائی مواد ژنتیکی قابل تکثیر که با استفاده از فناوری زیستی‌جدید به دست آمده، باید در زمینه خطرات مطرح شده از سوی گیرندگان موجودات تغییر‌شکل نیافته یا والد و در محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد، مورد بررسی قرار‌گیرند.
6 – ارزیابی خطر باید برمبنای مورد به مورد انجام پذیرد. اطلاعات مورد نیاز ‌می‌تواند در ماهیت و سطح جزئیات از موردی به موردی بسته به موجود زنده تغییر شکل‌یافته مربوط، کاربرد مورد نظر آن و محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد تفاوت‌نماید.

‌روش‌شناسی :
7 – فرآیند ارزیابی خطر می‌تواند از یک سو موجب طرح نیاز به اطلاعات بیشتر ‌درخصوص موضوعات خاص گردد که ممکن است در طول فرآیند ارزیابی مشخص و‌درخواست شود، حال آن که از سوی دیگر اطلاعات پیرامون سایر موضوعات ممکن‌است در برخی موارد و شرایط مرتبط نباشد.
8 – ارزیابی خطر برای نیل به هدف خود درصورت اقتضاء شامل مراحل زیر‌می‌باشد:
‌الف – شناسائی ویژگیهای نوین فنوتیپ و ژنوتیپ درارتباط با موجود زنده تغییر‌شکل یافته که ممکن است دارای تأثیرات زیانباری بر تنوع زیستی در محیط زیست ‌دریافت کننده بالقوه مساعد داشته باشد با توجه به خطرات تهدید کننده بهداشت انسانی.
ب – ارزیابی احتمالی این آثار زیانبار محقق شده با توجه به سطح و نوع ارائه شدن‌ به محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد موجود زنده تغییر شکل یافته.
پ – ارزیابی پیامدهای مزبور درصورتی که تأثیرات زیانبار محقق شود.
ت – برآورد کلی خطر به وجود آمده به وسیله موجود زنده تغییر شکل یافته‌ براساس ارزیابی احتمالی و نتایج اثرات زیانباری که محقق شده است.
ث – توصیه درمورد این که آیا خطرات قابل قبول یا قابل مدیریت است یا خیر‌ازجمله در صورت ضرورت شناسائی راهبردهائی برای مدیریت این خطرات، و
ج – درصورتی که عدم یقین نسبت به سطح خطر وجود داشته باشد، از طریق ‌درخواست اطلاعات بیشتر درخصوص موارد خاص مورد نظر یا اجرای راهبردهای ‌مناسب مدیریت خطر و یا نظارت بر موجود زنده تغییر شکل یافته در محیط زیست‌دریافت کننده می‌توان به موضوع پرداخت.

‌نکات قابل توجه:
9 – ارزیابی خطر، بسته به مورد، جزئیات علمی و فنی مربوط درخصوص‌خصوصیات مطالب زیر را مورد توجه قرار می‌دهد:
‌الف – موجود گیرنده یا موجودات والد. خصوصیات زیستی موجود گیرنده یا‌موجودات والد شامل اطلاعات راجع به طبقه‌بندی، نام عمومی، اصل، مراکز اصلی و‌ مراکز تنوع ژنتیکی- درصورت مشخص بودن – و توصیف محلهای اصلی که موجودات‌ می‌توانند مقاومت کنند و تکثیر شوند.
ب – موجود یا موجودات دهنده. وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، منبع و‌خصوصیات زیستی مرتبط با موجودات دهنده.
پ – حامل. خصوصیات حامل، شامل هویت آن، درصورت وجود، منبع یا منشأ و‌گستره میزبان آن.
ت – مورد یا موارد اضافه شده و یا خصوصیات تغییر شکل یافته. خصوصیات‌ژنتیکی اسید نوکلئیک اضافه شده و فعالیتی که مشخص می‌کند و یا خصوصیات تغییر‌شکل یافته عرضه شده.
ث – موجود زنده تغییر شکل یافته. هویت موجود زنده تغییر شکل یافته و‌اختلافات بین خصوصیات زیستی موجود زنده تغییر شکل یافته و موجود گیرنده یا‌ موجودات والد مزبور.
ج – کشف و شناسائی موجود زنده تغییر شکل یافته. روشهای کشف و شناسائی‌ پیشنهاد شده و ویژگیها، حساسیت و قابلیت اطمینان آنها.
چ – اطلاعات مرتبط با کاربرد مورد نظر . اطلاعات مربوط به کاربرد مورد نظر‌موجود زنده تغییر شکل یافته شامل کاربرد جدید یا تغییر یافته در مقایسه با موجود گیرنده‌یا موجودات والد، و
ح – محیط زیست دریافت کننده . اطلاعات درمورد محل، خصوصیات‌جغرافیائی، آب و هوائی و بوم شناسی، شامل اطلاعات مربوط درمورد تنوع زیستی و‌مراکز اصلی در محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد.

قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن پروتکل شامل مقدمه و چهل ماده و‌سه پیوست در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ بیست و نهم مرداد ماه یکهزار و سیصد و‌ هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1382.6.9 به تأیید شورای‌نگهبان رسیده است..ن

‌مهدی کروبی ‌رئیس مجلس شورای اسلامی

منبع: قضاوت‌آنلاین، به نقل از روزنامه رسمی، شماره 17058 مورخ 29 شهریور 1382