جلب شاهد در دعوای حقوقی

توضیح: در ماده 409 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318 آمده بود: «هر گواهی كه مطابق قانون احضارشده ولی در روز جلسه حاضر نشود مجددا احضار خواهد شد و اگر در دفعه دوم حاضر نگرديد دادگاه می تواند او را جلب نمايد.» این ماده به موجب ماده 529 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 نسخ گردید و در ماده 243 قانون اخیر مقرر شد: «گواهی که برابر قانون احضار شده است، چنانچه در موعد مقرر حضور نیابد، دوباره احضار خواهد.» به این ترتیب، وضعیت امکان یا عدم جلب شاهد بعد از دو مرتبه احضار و عدم حضور بدون عذر موجه محل تردید بوده که سئوال موضوع نشست حاضر در همین ارتباط است. با توجه به تاریخ صدور نشست فوق، در متن نظریه به «ماده 159 قانون آیین دادرسـ دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری» اشاره شده که این ماده به موجب ماده 570 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 نسخ صریح گردید.

امکان جلب گواه در دعاوی حقوقی قانونا وجود ندارد

صورت‌جلسه نشست قضایی ۱۳۸۳/۰۳/۱۴ قضات شهر بانه در استان کردستان

موضوع: منع جلب گواه در امور مدنی

پرسش: در پرونده های حقوقی چنانچه شاهد با وجود ابلاغ برای بار اول و دوم حاضر نشود آیا می توان او را جلب کرد یا خیر؟

نظر اتفاقی

قانون آیین دادرسی کیفری دادگاههای عمومی و انقلاب جلب شاهد را در امور جزایی در موارد فوق پیش بینی و تجویز کرده است لیکن قـانون آیین دادرسی مدنی دادگاههـای عمومی و انقلاب جلب شاهد و گواه را پیش بینی نکرده است.

بنابراین، امکان جلب شاهد وجـود ندارد هرچند در قانون سابق جلب شاهد و گواه را قانونگذار اجازه داده است ولی قانون جدید آن را به سکوت برگزار کرده است فلذا موجب قانونی جهت جلب شـاهد در پرونـده هـای حقـوقی وجود ندارد.

نظر هیئت عالی

این سؤال در دو کمیسیون تخصصی مطرح شده است:

 نشست قضایی (8): در قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقـلاب در امور مدنی، جلب گواه تجویز نشده و دادگاه نمی تواند گواه را جلب نماید. بر طبق مقررات قانون مورد اشاره، دادگاه می تواند بر حسب تقاضای اصـحاب دعـوا، گـواه را بـه دادرسـی احضار نماید و اگر برای بار اول گواه حاضر نشود برای بار دوم احضـار مـی گـردد. حتّـی مقرر است در صورتی که گواه از حضور در دادگاه معذور بوده و یا دادگاه مقتضی بداند به وسیله یکی از قضات در محل کار و یا در محل دعوا از گواه تحقیق کند ولی به هیچ وجـه اجازه جلب گواه داده نشده و بر طبق مقررات ماده 529 قانون آیین دادرسـی مـدنی، مـاده مزبور ملغا گردیده است. به این ترتیب جلب گواه خلاف قانون و تخلف است.

 نشست قضایی (3 ) مدنی: مطابق مـاده 159 قـانون آیـین دادرسـی دادگـاههـای عمـومی و انقلاب در امور کیفری، هر یک از شهود تحقیق و مطلعین باید در موعد مقرر حاضر شوند. در صورت عدم حضور برای بار دوم احضار و چنانچه بدون عذر موجه حضور نیابنـد بـه دستور دادگاه جلب خواهند شد. در ماده 409 قانون آیین دادرسی مدنی سابق که نسخ شده و قابلیت اجرا ندارد، جلب گواه متعاقب دو بار احضار و عدم حضور در دفعـه دوم تجـویز شده بود لکن مقررات قانون آیین دادرسی مدنی دادگـاههـای عمـومی و انقـلاب در مـورد جلب گواه ساکت است و طبق مـاده 232 قـانون اخیرالـذکر هریـک از طـرفین دعـوا کـه متمسک به گواهی شده‌اند باید گواهان خود را در زمانی که دادگاه تعیـین کـرده حاضـر و معرفی کنند و وفق مواد 242 و 243 قانون مزبور دادگاه می توانـد بـه درخواسـت یکـی از اصحاب دعوا و همچنین در صورتی که مقتضی بداند گواهان را احضـار کنـد… چنـانچـه شاهد در موعد مقرر حضور نیابد دوباره احضار خواهد شد. بنـا بـه مراتـب مـذکور چـون جلب گواه از موارد سلب آزادی است، نیاز به نص قانونی دارد که در امـور حقـوقی چنـین نصی وجود ندارد و لذا در امور حقوقی جلب گواه جایز نیست.

سامانه نشست های قضایی قضات