ثبت نام دامنه اینترنتی و تشریفات آن

اگر خبرهای حوزه آی تی را تعقیب نموده باشد، حتماً شنیده اید که در سال 2012 اداره فناوری و اطلاعات حکومت اقلیم کردستان عراق تقاضای ثبت دامنه krd را به نام خود به سازمان جامعه جهانی اینترنت موسوم به ICANN داد(1). پس از رسیدگی لازم و رد اعتراض به عمل آمده، در نهایت در دسامبر 2013 این دامنه به نام اقلیم کردستان عراق ثبت شد و می تواند از آن برای سایت های رسمی خود در اینترنت استفاده نماید. یافتن پاسخ چند پرسش بهانه ای شد تا تحقیق مختصری در خصوص ثبت نام دامنه در اینترنت، انواع دامنه ها، ضوابط ثبت آن و مراحل اعتراض به ثبت به عمل آید که حاصل آن پست حاضر است که امیدوارم بر دانش خوانندگان علاقمند به حقوق فناوری اطلاعات بیفزاید. 

پرسش های فوق عبارتند از این که آیا دامنه krd، یک دامنه کشوری است یا عمومی و اگر پاسخ مثبت است، چنین امری چگونه ممکن است و اگر پاسخ منفی می باشد، ثبت آن چه اثری دارد؟ برای پاسخ به این پرسش ها ناگزیر باید مروری گذرا به ضوابط و تشریفات جهانی ایجاد و ثبتِ نامِ یک دامنه جدید در سازمان جامعه جهانی اینترنت داشته باشیم.

پیشینه مختصری از ثبت دامنه

 در سال 1988 این ایده مطرح شد که باید دامنه های اینترنتی تعریف و در مکانی ثبت شود. برای این منظور سازمانی به نام IANA که سر جمع کلمات Internet Assigned Name Authority است ایجاد شد(1).در یک تقسیم بندی کلی دامنه های اینترنتی به دو دسته عمومی و اختصاصی کشورهای منقسم می شود. تا سال 1988 تعداد 8 نوع Top Level domain به جز کد دو حرفی مختص کشورها تعریف شد. این نوع دامنه ها، تحت عنوان «دامنه سطح بالا» تعریف می شود.

الف- دامنه عمومی:

دامنه Top Level domain به گروهای خاص تری تقسیم می گردد که یک دسته از اینها دامنه ها Generic Top Level Domain (دامنه عمومی سطح بالا) است و به هر متقاضی ایجاد و ثبت دامنه داده می شود. تا سال 1988 تنها 8 نوع از این دامنه ثبت شده بود از جمله com مخفف company یا edu مخفف education برای تحصیبلات آموزش عالی، gov که مخفف  goverment است برای دولت ها یا me برای مدیتری و … تا سال 1988 وظیفه ثبت و نظارت بر این نوع دامنه ها به یک سازمان جدیدی به نام ICANN معروف به آیکن است. آیکن دامنه عمومی گسترش داد و در سال 2004 این ها به تعداد بیشتری افزایش یافت تا سال 2011 به تعداد 22 رسید.

تصمیم بسیار مهمی که این سازمان در سال 2008 گرفت این بود که سخت گیری بسیار شدید در مورد «Generic Top Level Domain» را کنار گذاشت و راه را باز نمود تا تمام مردم، گروها، سازمان ها، شرکت ها و همه و همه بتوانند دامنه های جدیدی ایجاد کنند. بطور مثال گوگل 101 دامنه و آمازون 76 دامنه جدید را تقاضای ثبت داد.

ب- دامنه اختصاصی (کشوری): دامنه اینترنتی کشوری، معمولاً به کشورهای مستقل داده می شود

این دامنه ها اختصاص به کشورهای جهان داشته و صرفاً به کشورهای متقاضی ثبت دامنه داده می شود، مثل direct.gov.uk که ته آن uk دارد.این دامنه ها با دو شرط به یک کشور متقاضی داده می شود. اولاً باید دو حرفی باشد مثل ir برای ایران و ie برای ایرلند، uk برای انگلستان و ثانیاً: اختصاص به کشورهایی داردکه تنها توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده باشند.

تشریفات ثبت دامنه

برای ثبت نام یک دامنه جدید در اینترنت باید مراحلی را طی نمود تا چنانچه شخص اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به آن حقوقی برای خود متصور است بتواند در مهلت معینه به آن اعتراض نموده و تا به آن رسیدگی شود. در صورت ورود اعتراض از ثبت آن جلوگیری می شود. پروسه ثبت نام یک دامنه اینترنتی جدید در آیکن به شرح ذیل است:

1-مهلت سه ماه برای ارائه تقاضای ثبت یک دامنه جدید

2-مهلت دو ماهه برای بررسی تقاضای ثبت دامنه جدید

3- اعلام مراتب به عموم برای اعلام نظر نسبت به دامنه جدید مورد ثبت

4- بررسی تقاضا در کمیته مشورتی دولتی به نام Governmental Advisory Committee .این کمیته نقض مهمی دارد زیرا اگر هر شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی و حتی دولت ها به دامنه مورد تقاضای ثبت اعتراضی داسته باشند با ویژگی معینه تقدیم این کمیته نموده تا مورد رسیدگی شود. هر اعتراضی در این کمیته پذیرفته نیست بلکه باید دارای ویژگی های زیر باشد:

1- دامنه مورد تقاضا موجب شبه برای شخص یا اشخاصی مثل تشابه با نام مشابه ثبت شده یا مشکلات تکنیکی برای شرکت ها می نماید. اگر به خاطر داشته باشید در چند سال قبل گوگل توانست دامنه www.google.ir با همین اعتراض از صاحب ایرانی آن مسترد نماید

2-حقوق قانونی که شخص معترض نسبت به ثبت داشته و مدعی است که ثبت آن می تواند مغایر حقوق وی باشد مثل حقوق معنوی مروبط به ثبت نام دامنه

3- حق و مصالح عمومی: چنانچه مطابق تعریف داده شده توسط حقوق بین الملل / International Law

4- گروه بزرگی از مردم معروف به Community objection که بنابه دلایلی به آن معترض باشند تقاضا رد آن می شود.

اعتراض باید تنها در چارچوب فوق به کمیته ارائه تا رسیدگی و در صورت تأیید تقاضاث ثبت دامنه رد شود.

ثبت دامنه krd جزء کدامیک از دو نوع دامنه بوده و چه اثری دارد؟

حال بر گردیم به سئوال های مطرح شده در فوق و این که آیا ثبت دامنه krd و اختصاص آن به حکومت اقلیم کردستان عراق به معنای به رسمیت شناختن آن به عنوان یک کشور است یا خیر؟ گرچه با ثبت دامنه krd، اقلیم کردستان می تواند از آن برای سایت های رسمی خود استفاده نماید، مع الوصف با توجه به تقسیم بندی پیش گفته و ضوابط ثبت نام دامنه کشوری، دامنه krd جزء Generic Top Level Domain می باشد نه دامنه کشوری.

سئوال بعدی این که با ثبت دامنه مزبور آیا از نظر دسترسی افراد به ویژه کردها در اینترنت یا آثار حقوقی ثبت آن برای اقلیم کردستان فوایدی دارد یا خیر؟ پاسخ مثبت است، زیرا به اقلیم کردستان قدرت عمل بیشتری می دهد تا بتواند دامنه هایی برای زیرمجموعه دامنه krd تعریف و با آن فعالیت کند هر چند این دامنه جزء دامنه های دو حرفی نباشد مثل www.gov.krd

با توجه به این که اقلیم کردستان مراحل ثبت دامنه را پست سرگذاشته و اعتراض های که در مقامات ایرانی در سال ۲۰۱۲ در نامه‌ای به ICANN صورت گرفت در حدی نبوده است که بتواند در کمیته Governmental Advisory Committee تقاضای ثبت دامنه krd رد شود.

زیریرنویس:

(1) کلمه ICANN سر جمع عبارت Internet Corporation for assigned Names & Numbers به معنی شرکت اينترنتي براي نام ها و شماره‌هاي واگذار شده است. شرکتی غیرانتقاعی است که مقر آن در منطقه مارینا دِل رِی شهر لس آنجلس ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده آمریکا واقع شده و در تاریخ ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۸ ایجاد و در ۳۰ سپتامبر ۱۹۹۸ ثبت شد. این نهاد يا سازمان بين المللي ناظر بر نام ها و شماره هاي اينترنتي است که بشتر به «آیکن» یا «آيکان» معروف است. آيکن از سازمان هاي وابسته به وزارت بازرگاني آمريکا است که مديريت شبکه جهاني وب و مسئوليت ثبت و مديريت دامنه‌هاي اينترنتي را به عهده دارد. این موسسه اينترنتي براي نام ها و اعداد تعيين شده كه مسؤل پيش بيني نياز هاي تكنولوژيك سيستم نام دامنه DNS و مسئوليت ثبت دامنه‌هاي اصلي (با پسوند com. و net.) را دارد. مثلاً استفاده از نام هاي غيرلاتين در آدرس سايت ها نيازمند اجازه اين نهاد بين المللي است. قبل از ثبت Icann وظیفه ی ثبت های پروتکل شناسه های اینترنتی را Iann به عهده داشت.

منبع: قضاوت آنلاین پایگاه آموزش و نشر الکترونیکی مطالب حقوقی