نقد و بررسی الگوی جدید قرارداد نفتی ایران

چند هفته ای است که بحث الگوی جدید قرارداد نفتی ایران، ایرادات منتقدان نسبت به آن و اصلاحاتی که دولت مدعی انجام آن شده است، شدت گرفت و تقریباً هر روز خبرهایی در این خصوص می شنویم و مقالاتی را در وب سایت های اینترنتی می خوانیم. در این فرصت نگاهی گذرا به الگوی جدید قرارداد نفتی، مقایسه آن با سلف خود و نکته نظرات موافقان و مخالفان آن خواهیم داشت. اگر علاقمند به موضوع هستید در قضاوت آنلاین با ما همراه شوید تا از جزئیات امر آگاهی یابید.

شکی نیست که در شرایط فعلی، ایران نیاز به سرمایه‌گذاری برای توسعه صنایع نفت و گاز دارد اما دولت و منتقدان بر سر نوع قراردادهایی که قرار است در اختیار شرکت های خارجی قرار دهند، به توافق نرسیدند. از یک سو تلاش برای جذب حداکثری سرمایه خارجی و از سوی دیگر دغدغه های حفظ منافع مالی که هر دو طرف می گویند به آن پایندند، مطرح است.

هشت ماه پیش در کنفرانس تهران، از الگوی جدید قرارداد نفتی ایران موسوم به IPC رونمایی شد. قراردادی که قرار است کشف و توسعه 50 میدان نفت و گاز بر اساس آن صورت گیرد. در این قرارداد، شرکت خارجی برای مدت 20 تا 25 سال در محصول میدان شریک می شود و از محل فروش نفت و گاز آن سهم دارد اما همزمان باید یک شریک ایرانی داشته باشد تا فناوری خود را نیز به آن شرکت ایرانی منتقل کند. به این ترتیب، امکان سهیم شدن بلند مدت شرکت های خارجی در محصول میدان های نفت و گاز فراهم می شود. این قرارداد جایگزین قرارداد buyback یا بیع متقابل شد که در آن شرکت خارجی؛ میدان را توسعه داده و بعد تحویل ایران می داد و از محل تولید میدان، هزینه و سودش را بر می داشت.

از آنجایی که متن و جزئیات این قرارداد تاکنون محرمانه باقی مانده است، کمتر کسی از آن اطلاع دقیق دارد. آقای مهدی حسینی-رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی- در برنامه نشست خبری 2230 اعلام کرد که اصولاً قراردادهای امضاء شده، بر اساس قانون محرمانه است و تنها رئیس قوه قضاییه می تواند اجازه انتشار آنها را دهد که در سایر کشورها نیز چنین است. البته ایشان مشخص نکردند که منظور از امضاء قرارداد چیست و از سوی چه مقامی امضاء شده است آیا شامل امضای طرفین قرارداد است یا تنها طرف ایرانی؟ به جهت ذکر شده، عمدتاً بحث‌ها و مناقشه‌ها روی چارچوب کلی قرارداد تکیه دارد.

الگوی جدید قرارداد نفتی دارای موافقان و مخالفانی نیز می باشند. قراردادهای نفتی با توجه به رقم کلان آن‌ها، همیشه محل اختلاف جناح های سیاسی بوده است و به همین سبب، این نوع قرارداد به هر نحوی که تنظیم شود، همواره موافقان و مخالفانی خواهد داشت.

قبل از بیان دیدگاه های دو گروه فوق، به ذکر مقایسه جالبی که یکی از خبرگزاری‌ها میان الگوی اصلاح شده قرارداد جدید نفتی با صاحب زمین در واگذاری آن برای مشارکت در ساخت واحدهای ساختمانی نموده و ابعاد این نوع قرارداد را بخوبی تشریح می کند، می پردازیم.