آیین نامه اجرایی قانون شورای حل اختلاف مصوب 16 خرداد 1403 رئیس قوه قضاییه
در اجرای ماده 40 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402/6/22 مجلس شورای اسلامی «آیین نامه اجرایی قانون شوراهای حل اختلاف» به شرح مواد آتی است.
فصل اول ـ اختصارات و تعاریف
ماده ۱ـ اختصارات و تعاریف به كار رفته در این آیین نامه به شرح زیر است:
الف ) قانون: قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402/6/22 مجلس شورای اسلامی؛
ب ) آیین نامه: آیین نامه اجرایی موضوع ماده ۴۰ قانون؛
پ ) شورا: شورای حل اختلاف؛
ت ) مركز: مركز حل اختلاف قوه قضاییه؛
ث ) رئیس شورا: رئیس شوراهای حل اختلاف استان؛
ج ) دادگاه صلح: شعبه یا شعبی از دادگاه های دادگستری كه بر اساس صلاحیت های مندرج در قانون تعیین می شود؛
چ ) اشخاص یا نهادهای صلح و سازش: واحد، مركز یا اشخاصی كه به منظور صلح و سازش و حل و فصل اختلافات شهروندان و یا كمك به آنان توسط مراجع عمومی یا تشكل های مردم نهاد ایجاد شده است، مانند ستاد ملی صبر، صلح یاران و نظایر آن.
فصل دوم ـ وظایف و اختیارات مركز
ماده ۲ـ رئیس مركز با حكم رئیس قوه قضاییه منصوب می شود.
ماده ۳ـ وظایف و اختیارات رئیس مركز به شرح زیر می باشد:
الف ) پیشنهاد ایجاد ساختار و تشكیلات مناسب برای مركز به معاونت راهبردی قوه قضاییه جهت تصویب رئیس قوه قضاییه؛
ب ) برنامه ریزی و راهبری امور مربوط به شورا و نظارت بر نحوه اقدام و هماهنگی اشخاص یا نهادهای صلح و سازش با شورا در چارچوب اسناد بالادستی و مأموریت های محوله به مركز؛
پ ) ابلاغ برنامه های اجرایی و اعتبارات مركز و شورا؛
ت ) تهیه و ابلاغ دستورالعمل های مورد نیاز از قبیل تشكیل شعب یا مجتمع های شورا یا ابقاء یا انحلال آنها با درخواست رئیس كل دادگستری استان؛
ث ) تهیه دستورالعمل پرداخت پاداش و بیمه اعضا و كاركنان افتخاری شورا و ارائه به رئیس قوه قضاییه جهت تصویب؛
ج ) صدور ابلاغ اعضای اصلی و علی البدل شورا با رعایت ماده (۹) قانون؛
چ ) تشكیل شورای مدیران مركز با حضور قائم مقام، معاونان، مدیران كل، مشاوران رئیس مركز و رئیس شوراهای حل اختلاف استان تهران در اجرای وظایف شورا و استفاده از نظرات مشورتی آنان.
ماده ۴ـ امور آموزشی شورا از قبیل سیاست گذاری، نیازسنجی، طراحی و اجرا، اصلاح و بازبینی دوره های آموزشی بدو و ضمن خدمت و تهیه و تولید منابع آموزشی، با هماهنگی معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضاییه توسط مركز انجام می شود.
ماده ۵ ـ در راستای ترویج فرهنگ صلح و سازش و اصلاح ذات البین:
الف ) مركز رسانه قوه قضاییه موظف است با هماهنگی مركز، اقدامات لازم را برای اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و استفاده از ظرفیت های فرهنگی دستگاه های اجرایی و سازمان ها به ویژه صدا و سیما و سایر رسانه ها فراهم سازد.
ب ) مركز راساً یا با استفاده از ظرفیت پژوهشگاه قوه قضاییه می تواند مطالعات پژوهشی و تطبیقی لازم را درباره روش های مختلف جایگزین رسیدگی قضایی و صلح و سازش انجام دهد.
ماده ۶ ـ سیاست ها و برنامه های فرهنگی قوه قضاییه برای اعضا و كاركنان شورا و خانواده آنان توسط معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضاییه با همكاری مركز اجرا می شود.
ماده ۷ـ مركز ضمن نظارت بر نحوه بازرسی های استانی و انجام بازرسی های موردی و راستی آزمایی های لازم، نقاط قوت و ضعف امور مربوط به شورا را به همراه پیشنهادها در هر حوزه به رئیس كل دادگستری استان اعلام می كند.
ماده ۸ ـ مركز در راستای توسعه صلح و سازش، با همكاری معاونت راهبردی قوه قضاییه شاخص های كمی و كیفی مورد نیاز را تدوین، ابلاغ و عملكرد مربوط را پایش و ارزیابی می كند.
فصل سوم ـ تشكیل و فرایند اقدامات شورا
ماده 9ـ شعب شورا در شهرها و در صورت لزوم در مراكز دهستان ها و روستاها و نیز شوراهای حل اختلاف تخصصی به تشخیص رئیس قوه قضائیه به تعداد لازم تشكیل می گردد. رئیس قوه قضائیه می تواند این امر را به رئیس مركز تفویض كند.
ماده ۱۰ـ در هر استان، ریاست و نظارت بر شوراهای استان با رئیس كل دادگستری آن استان است كه می تواند تمام یا بخشی از اختیارات خود را با تایید مركز به یكی از معاونان قضایی خود تفویض نماید. ریاست شورای حل اختلاف شهرستان مركز استان بر عهده معاون قضایی مذكور و در حوزه های قضایی غیر مركز استان با رئیس حوزه قضایی مربوط خواهد بود.
تبصره ـ در شهرهایی كه دارای مجتمع های شورای حل اختلاف است، سرپرست مجتمع توسط رئیس شورا تعیین می شود.
ماده 11ـ جذب كاركنان و اعضای شورا، موضوع استخدام ماده (6) قانون بر اساس آیین نامه مربوط صورت می گیرد.
ماده ۱۲ـ در اجرای تبصره (۲) ماده (۳) و با رعایت تبصره (۳) ماده (۵) قانون، نهادهای مربوط تقاضای خود را جهت استقرار شعبه تخصصی حسب مورد به رئیس شورای شهرستان یا استان تقدیم می كنند و رئیس شورا پس از بررسی و احراز شرایط و صلاحیت اعضاء، از طریق رئیس كل دادگستری استان برای صدور حكم به مركز اعلام می كند.
ماده 13ـ اعضای شورا پس از انتصاب، مطابق سوگندنامه مصوب رئیس قوه قضاییه در حضور رئیس كل دادگستری استان و در صورت معذوریت وی در حضور معاون حل اختلاف سوگند یاد می كنند.
ماده 14ـ نحوه ارجاع به شورا و فرآیند صلح و سازش بر اساس تبصره (2) ماده (12)، مواد (13)، (15) قانون و آیین نامه تبصره ماده (17) قانون خواهد بود.
ماده ۱۵ـ با عنایت به وظایف و مأموریت مركز برای تقدیر از اشخاصی كه نقش مؤثری در پیشبرد اهداف مركز دارند و از اعضا و كاركنان شورا نمی باشند، با لحاظ حجم كمی و كیفی فعالیت، ساعت اشتغال و سایر عوامل مؤثر تقدیر مناسبی، اعم از مادی یا معنوی با نظر رئیس مركز از آنان به عمل می آید. مفاد این حكم شامل افرادی كه به صورت موردی در صلح و سازش فعالیت می كنند، نیز می شود.
تبصره ـ نحوه تقدیر و ضوابط آن به موجب شیوه نامه ای است كه توسط مركز تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.
ماده 16ـ در اجرای تبصره (5) ماده (6) قانون، هرگونه استخدام اعضای جدید در شوراها و پرداخت حقوق، دستمزد یا حق السعی و حق بیمه به آنان ممنوع است. به كارگیری افتخاری و تبرعی عضو بلامانع است.
ماده ۱۷ـ رئیس شورای استان و حوزه قضایی موظفند برای نظارت بر شورا برنامه ریزی و اقدام كنند. نظارت بر امور اداری و دفتری شعبه شورا بر عهده رئیس شعبه است.
ماده 18ـ مسئول واحد بازرسی، نظارت و ارزشیابی استان به پیشنهاد معاون حل اختلاف استان با حكم رئیس كل دادگستری منصوب می شود و ضمن نظارت بر عملكرد شوراهای استان و انجام بازرسی های دوره ای و موردی، شكایت اشخاص علیه كاركنان و اعضای شورا را بررسی و پیشنهادهای لازم را برای بهبود عملكرد به رئیس شورا اعلام می دارد. در صورت وقوع جرم یا تخلف، مراتب توسط رئیس شورا به مراجع ذی صلاح اعلام می شود. رئیس شورا گزارش نتیجه اقدامات انجام شده را هر 6 ماه یكبار به مسئول واحد بازرسی اعلام می كند.
تبصره ـ نحوه نظارت و بازرسی از شوراها به موجب شیوه نامه ای است كه توسط مركز تهیه و به تصویب رئیس قوه قضاییه می رسد.
ماده ۱۹ـ در هر حوزه قضایی شهرستان ، شعب دادگاه صلح به تعداد مورد نیاز تعیین و تشكیل می شود. این شعب در حدود صلاحیت مذكور در قانون رسیدگی می كنند. در صورت ضرورت و بنا به نیاز حوزه قضایی بخش، رئیس قوه قضاییه می تواند در حوزه قضایی بخش دادگاه صلح تشكیل دهد. در صورت عدم تشكیل دادگاه صلح، دادگاه بخش به دعاوی و امور در صلاحیت دادگاه صلح نیز رسیدگی می كند.
تبصره ـ تشكیل شعب دادگاه صلح حتی الامكان از محل حذف شعب فعلی دادگاه های نخستین صورت خواهد گرفت. در این صورت شعب مذكور تا تعیین تكلیف همه پرونده های موجود به فعالیت ادامه داده و بعد از اتمام پرونده ها منحل می شود.
ماده ۲۰ـ ریاست و نظارت دادگاه صلح در استان با رئیس كل دادگستری استان و در حوزه قضایی شهرستان و بخش با رئیس حوزه قضایی است.
ماده ۲۱ـ جذب، به كارگیری، ارتقاء، انتصاب، نقل و انتقال و امور مربوط به قضات دادگاه صلح تابع مقررات مربوط به قضات دادگستری است.
تبصره ـ سایر قضات شاغل قوه قضاییه نیز در صورت تمایل می توانند با حفظ سمت و با ابلاغ رئیس قوه قضاییه در ایام تعطیل و ساعات غیراداری به عنوان دادرس علی البدل در دادگاه های صلح انجام وظیفه نمایند.
ماده ۲۲ـ تمام دعاوی، جرایم و امور در صلاحیت دادگاه صلح كه تا تاریخ تشكیل دادگاه های صلح در سایر دادگاه ها ثبت شده است، كماكان در همان مرجع رسیدگی و تصمیم گیری خواهد شد. دادسرا پرونده های موضوع این ماده را از تاریخ تشكیل این دادگاه به دادگاه صلح ارسال خواهد كرد.
ماده ۲۳ـ نیروی اداری مورد نیاز دادگاه های صلح از كاركنان دادگستری و یا نیروهای استخدامی موضوع ماده (۶) قانون تأمین می شود.
ماده ۲۴ـ رؤسای كل دادگستری استان در اجرای ماده (۵۶۶) قانون آیین دادرسی كیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی می توانند به منظور رسیدگی به موضوعات خاص، شعب یا مجتمع تخصصی دادگاه صلح تشكیل دهند و اعضای شورا یا شعبه شورا در معیت آن مستقر شوند.
ماده ۲۵ـ استقرار دادگاه صلح در مجتمع های شورای حل اختلاف با توجه به امكانات و نیازهای موجود با موافقت رئیس كل دادگستری استان بلامانع است.
ماده ۲۶ـ ارسال پرونده ها به منظور صلح و سازش از دادگاه صلح یا سایر مراجع قضایی به شعب شورا یا اعضای شورا در اجرای تبصره (۲) ماده (۱۲) قانون با تعیین وقت نظارت و بدون كسر از آمار شعبه صورت می گیرد.
تبصره ـ مركز آمار و فناوری اطلاعات در راستای این ماده حداكثر ظرف مدت ۴۵ روز از تاریخ تشكیل دادگاه صلح اقدامات زیر را انجام می دهد:
الف ـ امكان تهیه گزارش جهت شناسایی عدم رعایت این ماده در سامانه نظارت الكترونیكی (سنا)؛
ب ـ امكان دریافت آمار رسیدگی ها در شورا.
ماده ۲۷ـ تحقق صلح و سازش در دادگاه صلح و سایر مراجع قضایی، در ارزشیابی، پرداخت پاداش بهره وری قضات و فوق العاده كارآیی و عملكرد كاركنان و رتبه بندی دادگستری استان ها مؤثر است.
تبصره ـ معاونت راهبردی قوه قضاییه شاخص های متناسب با این ماده در ارزیابی و رتبه بندی دادگستری كل استان ها را با همكاری مركز پیش بینی می كند.
فصل پنجم ـ سایر مقررات
ماده ۲۸ـ دفاتر خدمات الكترونیك قضایی و ضابطان در صورت طرح دعاوی و شكایات در صلاحیت دادگاه صلح، مكلفند موضوع را به دادگاه صلح ارسال كنند. در صورتی كه موضوعات فوق در سایر مراجع قضایی مطرح شود، مقام ارجاع موضوع را فوراً با دستور اداری به دادگاه صلح ارسال می نماید.
ماده ۲۹ـ مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه علاوه بر تكالیف مقرر در تبصره ماده (۲۶)، اقدامات زیر را انجام می دهد:
الف ) ایجاد زیرساخت های لازم، تأمین تجهیزات و اتصال شعب دادگاه صلح و شورا به سامانه های قضایی؛
ب ) هوشمندسازی فرآیندها؛
پ ) تهیه اطلاعات آماری و نتایج نظرسنجی ها و ارائه به معاونت راهبردی قوه قضاییه و مركز حل اختلاف و سایر مبادی ذیربط بر اساس نیازهای اعلام شده.
ماده ۳۰ـ قوه قضاییه مكلف است از محل اعتبارات موضوع ماده (۳۸) قانون نسبت به پرداخت پاداش قضات و كاركنان اداری دادگاه صلح از جمله قضات و كاركنانی كه در ساعات غیراداری و روزهای تعطیل فعالیت می كنند، اقدام نماید.
ماده 31ـ مركز و معاونت مالی، پشتیبانی و امور عمرانی قوه قضاییه مكلف اند از محل درآمد اختصاصی موضوع ماده (38) قانون و اعتبارات عمومی شورا موضوع ماده (39) قانون ، هزینه های شورا را به تشخیص رئیس قوه قضاییه در كلیه امور اعم از حقوق و پاداش، تأمین لوازم مصرفی و اقلام اداری، اجاره بهای ساختمان ها، تجهیزات و امكانات اداری و انفورماتیك، احداث، خرید ساختمان و توسعه فضاهای اداری، امور آموزشی، فرهنگی، تأمین خودرو، امور پشتیبانی و رفاهی تأمین نمایند.
تبصره ـ در صورتی كه اعتبارات مذكور بابت امكانات اداری و تجهیزات و مكان و امور مالی و پشتیبانی شوراها در این ماده برای تأمین هزینه ها كافی نباشد، به تشخیص رئیس قوه قضاییه مطابق ماده ۳۹ قانون و ذیل آن عمل می شود.
ماده ۳۲ـ در اجرای ماده (۱۳) قانون، در صورت عدم حصول صلح و سازش و تقاضای خواهان یا مدعی خصوصی مبنی بر ارسال پرونده به مرجع قضایی صالح، چنانچه مبلغ پرداخت شده به عنوان هزینه دادرسی كافی نباشد، مابه التفاوت آن مطابق مقررات مربوط قبل از شروع رسیدگی در مرجع صالح اخذ می گردد.
ماده 33ـ در اجرای تبصره (3) ماده (20) قانون در صورت حصول سازش بین طرفین، معاون مالی، پشتیبانی و امور عمرانی قوه قضاییه مكلف است پس از دریافت گزارش ماهانه مركز مبنی بر حصول سازش، معادل صد درصد هزینه دادرسی همان مرحله را به حساب درآمد اختصاصی مركز حواله نماید تا مركز در اجرای تكلیف قانونی خود، نصف آن را به پرداخت كننده هزینه دادرسی بازگرداند.
ماده ۳۴ـ فرآیند و نحوه رسیدگی هیأت موضوع ماده (۲۹) قانون، مطابق شیوه نامه ای است كه ظرف دو ماه پس از تصویب این آیین نامه، به تصویب رئیس مركز می رسد.
تبصره ـ فوق العاده جذب هیأت های بدوی و تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات اعضاء و كاركنان شورا همانند فوق العاده جذب هیأت رسیدگی به تخلفات كاركنان دولت می باشد.
ماده ۳۵ـ مركز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه در راستای وظایف ذاتی خود موظف است امور مربوط به صیانت كاركنان، حفاظت اسناد، اطلاعات، اماكن و سایر امور حفاظتی مربوط به شورا را انجام دهد.
ماده ۳۶ـ معاون اول قوه قضاییه ضمن هماهنگی با روسای كل دادگستری استانها و رئیس مركز تمهیدات لازم را به نحوی فراهم می نماید كه در مهلت مقرر در ماده (۴) قانون ، دادگاه صلح در هر یك از استانها تشكیل شود.
این آیین نامه توسط معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه با همكاری وزارت دادگستری و مركز تهیه و در (36) ماده و (9) تبصره در تاریخ 1403/3/16 به تصویب رئیس قوه قضاییه رسیده و از تاریخ ابلاغ لازم الاجر است.
رئیس قوه قضائیه ـ غلامحسین محسنی اژیه
نقل از روزنامه رسمی
دیدگاهتان را بنویسید