برچسب: تعدد مادی جرم

  • جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مجزا و مستقل از هم می باشند (مشاوره قضایی 13)

    جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مجزا و مستقل از هم می باشند (مشاوره قضایی 13)

    سئوال از: آقای حمید

    با سلام. بابت جعل و استفاده از سند مجعول از شخصی شکایت کردم و بعد از ۲ سال رای آن را چند روز پیش به من دادند که اعتراض زدم. سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه مربوطه هم به آن اعتراض کرد. پرونده من رو فرستادن به دادگاه تجدید نظر استان تهران. حال آیا احتیاج به وکیل دارم یا اعتراض دادستان به جایی میرسد و چقدر طول میکشه تو دادگاه تجدیدنظر؟

    رأی دادگاه

    در خصوص اتهام متهمان ردیف اول آقای احمد… فرزند… دایر بر جعل و استفاده از سند مجعول و متهم ردیف دوم آقای علیرضا … فرزند… دایر بر معاونت در جعل و استفاده از سند مجعول، مطرح جهت رسیدگی است. با توجه به اوراق و محتویات پرونده از جلمه شکایت شاکی، گزارش نیروی انتظامی، کیفرخواست صادره از طرف دادسرا و اقاریر متهمان در دادسرا و نتیجه تحقیقات معمول و نظر یه کارشناس رسمی دادگستری و نتیجه استعلام از اداره کار، بنابه مراتب فوق دادگاه انتساب بزه های را به متهمان محرز و مسلم می داند، فلذا به استناد ماده 536 قانون مجازات اسلامی حکم به محکومیت متهم ردیف اول به پرداخت 10/000/000 ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت و راجع به متهم ردیف دوم به پرداخت جزای نقدی به میزان 5/000/000 ریال در حق صندوق دولت صادر و اعلامم می نماید. رأی صادره حضوری است که ظرف مهلت 20 روز پس از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران می باشد.

    رئیس شعبه 1147 دادگاه کیفری 2 تهران

    پاسخ از ما:

    در رأی صادره ایراداتی به شرح  ذیل وجود دارد:

    اول- نحوه وقوع هریک از جرائم ارتکابی متهم ها، مشخصات سند مجعول، نوع عادی یا رسمی که در میزان مجازات مؤثر است و محل استفاده از آن نامعین است.

    دوم-دلایل احصاء شده برای اثبات جرم مبهم است.، چرا که معین نیست «اوراق و محتویات» و مفاد «گزارش نیروی انتظامی» چیست و حاوی چه امری بوده و چگونه وقوع جرائم را ثابت می کند، مفاد کیفرخواست چه می باشد، به ویژه آن که، شکایت شاکی جزء دلایل شکایت محسوب نمی شود بلکه از اسباب شروع به تحقیق است. همچنین به قرار جلب به دادرسی (دادیار یا بازپرس) دادسرا و مفاد آن اشاره ای نشده است.

    سو-نظر به این که برابر آراء وحدت رویه شماره 1188 مورخ 30/3/1336 و شماره 624 مورخ 18/1/1377 هيأت عمومي ديوان عالي كشور، اگر شخصی مرتبک جرائم جعل و استفاه از سند مجعول شود، باید برای هر یک از این اعمال به طور مستقل مجازات تعیین شود، در حالی که با وصف این که دادگاه به هریک از متهم ها، دو اتهام را محرز دانسته است اما به هنگام تطبیق عمل آنان با قانون مجازات اسلامی، تنها به استفاده از سند مجعول هر دو را محکوم نموده است! به این ترتیب، نسبت به متهم ردیف اول اتهام جعل را مورد حکم قرار نداده است.

    چهارم-با توجه به این که برابر ماده 134 قانون مجازات اسلامی، تعدد جرائم تا سه جرم از اسباب تشدید محسوب بوده که دادگاه باید مجازات هریک از جرائم را به حداکثر مجازات قانونی تعیین و دستور اجراء یکی از آنها را به نحو ترتب صادر کند، تا اگر اجرای یکی از آن ها منتفی شود، مجازات دیگر اعمال شود، حال آن که، در پرونده شما این مقرره قانونی رعایت نشده است به این نحو که، علیرغم این که دادگاه در مقدمه رأی برای هر دو متهم دو اتهام را ذکر کرد و آنها را محرز دانسته است اما هر دو متهم را تنها به استفاده از سند مجعول محکوم نمود!. در حالی که می بایست متهم اول را به علت ارتکاب جرم جعل و متهم دوم را به جهت ارتکاب جرم معاونت در جعل با استناد به ماده 126 و بند «ت» ماده 127 قانون ذکرشده هم محکوم می کرد و به لحاظ تعدد هم برای هریک از جرائم آنان حداکثر مجازات قانونی را تعیین می نمود و دستور اجرای تنها یکی از مجازات های شدید را صادر می کرد تا در صورتی که انتفاء اجرای مجازات یکی از جرائم، مجازات شدید دومی اجراء شود. ضمناً به جهت این که نوع سند مجعول از جهت عادی یا رسمی مشخص نیست، نمی توان عنصر قانونی آن را ذکرکرد.

    بنابه‌مراتب، رأی دادگاه بدوی به لحاظ ایرادات اساسی به ویژه در بندهای سوم و چهارم پیش‌گفته، در دادگاه تجدیدنظر نقض و رأی قانونی صادر خواهدشد. در نتیجه شما نیاز به انتخاب وکیل دادگستری ندارید، مضافاً این که سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه مربوطه نیز از باب صدور رأی خلاف قانون اقدام به اعتراض نموده‌است که پشتوانه خوبی برای اعتراض شما نیز می‌باشد و تأثیر آن بیشتر از دخالت وکیل در پرونده خواهدبود.

    مدت زمان رسیدگی به یک پرونده در دادگاه تجدیدنظر استان، بستگی به حجم پرونده، تعداد طرفین و به ویژه تراکم پرونده‌های ارجاعی به شعبه مرجوع الیه دارد. از آنجایی که دادگاههای تجدیدنظر استان از زمان تصویب قانون آیین دادرسی کیفری 1392 ملکف به تعیین وقت رسیدگی برای هر پرونده شدند، رسیدگی پرونده‌ها در این مرجع مدت زمانی بیشتری نسبت  به قبل از قانون فوق طول می‌کشد، در حالی که قبل از این قانون، این دادگاهها تنها برای پرونده هایی که نیازمند وقت رسیدگی بود، تعیین وقت می نمودند ولی حال قانوناً مکلفند برای تمامی پرونده‌های ارجاعی این امر را رعایت کنند که این از نواقص قانونگذاری مقنن ماست!

    پیشنهاد ما: با بهره گیری از پاسخ حاضر و استناد به آراء وحدت رویه و ماده قانونی ذکرشده، پیرو اعتراض قبل خود، لایحه تکمیلی خطاب به ریاست شعبه تجدیدنظر نوشته و تقاضای نقض رأی بدوی و صدور رأی مطابق با قانون را نمایید.

    [ghazavatonline]

  • شصت نکته کلیدی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی (2)

    شصت نکته کلیدی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی (2)

    قضاوت آنلاین: در کارگاه علمی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامي مصوب 1/2/ 1392 كميسيون قضائي و حقوقي مجلس شوراي اسلامی با اصلاحات و الحاقات بعدی که توسط آقای دکتر زارع برگزار شد، 60 نكته در ارتباط با تعدد و تكرار جرم در این قانون مطرح گردید که آقای احمد امرایی- مدیر دفتر شعبه 103 دادگاه کیفری 2 شهرستان کوهدشت آن را برای انتشار در قضاوت آنلاین ارسال نمودند که از ایشان قدردانی به عمل می آید. قسمت اول آن که شامل نکات 1 تا 30 بود را هفته گذشته منتشر کردیم که امروز قسمت دوم و پایانی آن را ملاحظه خواهید کرد.

    شصت نکته کلیدی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی 1392 (قسمت دوم پایانی)

    31- در ارتباط با تعدد واقعی مختلف، مقررات قانون جدید مساعدتر است و لذا عطف به ماسبق می گردد، زیرا در قانون قدیم قاعده جمع مجازات‌ها حاکم بود ولی در قانون جدید اجرای مجازات اشد.

    32- تشدید مجازات‌ها در تعدد و تکرار و یا حکم به حداکثر، الزامی است.

    33- تعدد عنوانی میان جرایم موجب تعزیر با سایر جرایم، موجب اعمال قاعده جمع مجازات‌ها می گردد.

    34- اگر شخصی مرتکب یک جرم تعزیری گردد و سپس مرتکب یک جرم غیر تعزیری شود، موضوع از شمول ماده 134 قانون مجازات اسلامی خارج است.

    35- چنانچه شخصی مرتکب یک سرقت حدی و چند سرقت تعزیری شود یا مرتکب یک زنا و چند رابطه نامشروع کمتر از زنا گردد، تنها به مجازات حدی محکوم می شود و مجازات تعزیری ساقط می گردد. استثنای این قاعده در قذف می باشد که اگر قذف به شخصی صورت گیرد و آن قذف منجر به توهین به دیگری شود، مرتکب به هر دو مجازات محکوم می شود.

    36- در جرایم موجب حد، زمانی تکرار جرم تحقق پیدا می کند که اولاً شخص مرتکب یک نوع جرم موجب حد مانند مصرف مسکر شود. ثانیاً حد نیز بر وی اجرا گردد. در صورت فقدان یکی از دو شرط، موضوع از شمول ماده 136 قانون مجازات اسلامی خارج است. بنابراین اگر شخصی مرتکب مصرف مسکر گردد و حد بر وی جاری و سپس مرتکب زنا گردد و حد بر وی جاری شود، مشمول قاعده تکرار خاص جرایم موجب حد نمی گردد.

    37- مقررات تکرار جرم در ماده 137 قانون مجازات اسلانمی در جرایم سیاسی، مطبوعاتی، جرایم اطفال و نوجوانان و جرایم غیرعمدی اعمال نمی شود.

    38- جرایمی که فاقد مجازات تبعي هستند، موجب تحقق تكرار جرم نمي گردند.

    39- جزای نقدی به هر میزان و شلاق تعزیری موجب تحقق تكرار جرم نمي گردند.

    40- با توجه به اینکه کلیه محکومیت‌های کیفری اطفال و نوجوانان فاقد آثار کیفری است لذا اشخاص زیر 18 سال از شمول مقررات تکرار خارج می باشند.

    41- با عنایت به اینکه حصول اعاده حیثیت طبق ماده 25 قانون مجازات اسلامی تنها در جرایم عمدی امکان پذیر است و با توجه به رأی وحدت رویه شماره 25-1355/11/20 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مقررات مربوط به تکرار جرم در جرایم غیرعمدی اعمال نمی شود. (البته در آزمون های حقوقی، داوطلبین عزیز ماده 137 و اطلاق آن را هم مدنظر داشته باشند)

    42- اگر در مورد شخصی محکومیت قطعی در جرایم موجب تعزیر درجه یک تا شش صادر شود ولی به هر دلیلی اجرا نگردد و مدت های مقرر در ماده 107 قانون مجازات اسلامی در رابطه با مرور زمان اجرای مجازات سپری گردد و سپس آن شخص مرتکب جرم تعزیری درجه یک تا شش گردد، ارتکاب جرم جدید مشمول مقررات تکرار جرم نمی شود.

    43- اگر شخصی به موجب حکم قطعی به یکی از مجازات های تعزیری از درجه 6 محکوم شود و سپس مرتکب جرم تعزیری درجه 6 دیگری گردد مقررات مربوط به تکرار در مورد وی اجرا نمی گردد. زیرا جرم درجه 6 فاقد مجازات تبعی طبق ماده 25 می باشد و موجب تحقق تكرار جرم نمي شود.

    44- اگر دادگاه بخواهد مجازات مرتکبی را که مشمول تکرار جرایم تعزیری است تخفیف دهد و مجازات قانونی جرم جدید ثابت یا فاقد حداقل باشد، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را تا نصف مجازات مقرر قانونی تقلیل دهد.

    45- دادگاه در تعیین مجازات شخصی که مشمول مقررات تکرار است به حداکثر مجازات مکلف است اما از حداکثر تا یک و نیم برابر مجازات مختار است.

    46- در جرایمی که مجازات قانونی آنها دارای حداقل و حداکثر می باشد، دادگاه نمی تواند به کمتر از میانگین حداقل و حداکثر مجازات را تقلیل دهد. بطور مثال اگر جرمی شش ماه تا سه سال حبس دارد، دادگاه فقط تا 21 ماه می تواند مجازات را تخفیف دهد و کمتر از آن را اختیاری در تقلیل ندارد.

    47- دادگاه در مورد مجازات جرمی که ثابت یا فاقد حداقل باشد و مشمول مقررات تکرار جرم نیز می گردد، نمی تواند به کمتر از نصف مجازات را تقلیل دهد. بطور مثال جرمی که مجازاتش سه سال را تنها می تواند تا یکسال و نیم تخفیف دهد نه کمتر.

    48- اگر شخصی دارای سه فقره محکومیت قطعی مشمول مقررات تکرار جرم یا بیشتر از آن باشد، دادگاه نمی تواند حتي در صورت دارا بودن شرایط تخفیف در مورد جرم جدید، مقررات تخفیف را اعمال کند.

    49- امکان صدق عنوان تعدد و تکرار جرم موجب تعزیر در یک زمان واحد وجود دارد و آن زمانی است که در مورد شخصی حکم محکومیت قطعی صادر و سپس شخص محکوم مرتکب دو یا چند جرم تعزیری درجه یک تا شش می گردد.

    50- در صورتی که شخصی در یک زمان مشمول عنوان تعدد و تکرار جرم موجب تعزیری گردد، ابتدا باید جرایم جدید طبق مقررات تکرار، تشدید و سپس شدیدترین مجازات از میان‌ها به اجرا گذاشته می شود و این مجازات با مجازات محکومیت سابق با یکدیگر جمع می شوند.

    51- مقصود از مجازات اشد، در ماده 134 قانون مجازات اسلامی، مجازات اشد قضایی، یعنی آنچه در حکم محکومیت تعیین شده است نه قانونی، زیرا دادگاه می تواند در تعدد واقعی نسبت به تخفیف مجازات، تعلیق اجرای مجازات با تعویق صدور حکم یا مجازات های جایگزین حبس اقدام نماید و این تأسيسات در میزان مجازات‌ها مؤثر است.

    52- اگر مجازات اشد در تعدد واقعی در هنگام اجرا به یکی از علل قانونی تقلیل یابد یا تبدیل یا غیرقابل اجرا شود، مجازات اشد بعدی اجرا خواهد شد و میزان اجرا شده مجازات اشد اول برای مجازات اشد دوم محاسبه می گردد .

    53- چنانچه شخص زیر 18 سال مرتکب بیش از یک جرم تعزیری مشمول ماده 134 قانون مجازات اسلامی شود، طبق رای وحدت رویه شماره 60/21-21/10/1360 هیأت عمومی دیوان عالی کشور ابتدا برای هر یک از جرایم بدون رعایت مقررات تشدید، کیفر مجازات تعیین می گردد و از میان این مجازات‌ها تنها مجازات اشد اجرا می گردد.

    54- چنانچه مجازات جرمی درجه پنج باشد و دادگاه با اعمال تخفیف مجازات مرتکب را به درجه هفت تعیین کند، در صورت ارتکاب جرم جدید، جرم درجه هفت موجب تحقق تکرار نمی شود.

    55- تعدد جرایم در مورد نظاميان و مرتكبان مشمول قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر مشمول مواد 131 و 134 قانون جدید است.

    56- در تعدد جرايم موجب تعزير امكان تعليق اجراي مجازات وجود دارد.

    57- در تكرار جرم تنها جرم درجه شش مي تواند مشمول تعويق صدور حكم قرار گيرد.

    58- در تعدد رفتارهاي مجرمانه متعدد، چنانچه مجازات قانوني يكی از رفتارها بيش از شش ماه حبس باشد، مانع از صدور حكم به مجازات جايگزين حبس خواهد شد.

    59- در صورت تكرار جرم از سوي اشخاص حقوقي، امكان اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی در مورد آنها امكان پذير نمي باشد.

    60- مقصود از مجازات اشد در ماده 131 ، مجازات جرمي است كه كيفر آن اشد است. (اشد قانونی)

  • شصت نکته کلیدی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی 1392 (1)

    شصت نکته کلیدی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی 1392 (1)

    قضاوت آنلاین: در کارگاه علمی تعدد و تکرار جرم در قانون مجازات اسلامي مصوب 1/2/ 1392 كميسيون قضائي و حقوقي مجلس شوراي اسلامی با اصلاحات و الحاقات بعدی که توسط آقای دکتر زارع برگزار شد، 60 نكته کاربردی در همین ارتباط مطرح گردید که آقای احمد امرایی- مدیر دفتر شعبه 103 دادگاه کیفری 2 شهرستان کوهدشت آن را برای انتشار در قضاوت آنلاین ارسال نمودند. ضمن تشکر از ایشان، نکات فوق در دو بخش که سی نکته در قسمت اول در روز جاری و سی نکته در قسمت دوم، متعاقباً منتشر می شود.

    تعدد و تکرار جرم در قالب 60 نکته کلیدی قانون مجازات اسلامی

    1- اصل فردي كردن مجازات‌ها به معني اعمال و اجراي مجازاتي متناسب با شخصيت ويژگي‌هاي جسمي، رواني و اجتماعي خود مجرم است كه به اعتبار ماهيت جرم ارتكابي و يا خصوصيات بزه‌ديده از طرف مقنن پيش‌بيني شده و حسب مورد ممكن است منجر به تشديد، تخفيف، تعليق مجازات و… شود.

    2- اصل فردي كردن مجازات را با اصل شخصي بودن مجازات نبايد يكي دانست، زيرا اصل شخصي بودن بدين معناسب كه تعقيب امر جزايي و مجازات فقط نسبت به مرتكب جرم قابل اعمال است نه اطرافيان و خانواده مرتكب و كساني كه در ارتكاب جرم نقش نداشته‌اند.

    3- تعدد و تكرار جرم از جمله شيوه‌هاي تشديدي فردي كردن مجازات مي‌باشند.

    4- تعدد و تكرار جرم از علل تشديد كننده مجازات‌ها هستند، زيرا هر دو دلالت بر حالت خطرناك بزهكار و آمادگي او براي ارتكاب جرايم ديگر دارند.

    5- تكرار و تعدد جرم از علل عمومي تشديد مجازات هستد؛ زيرا به جرايم معين اختصاص ندارند، بلكه در هر جرمي مصداق پيدا كرده و موجب تشديد مجازات خواهند بود.

    6- در مقابل علل عمومي تشديد مجازات كه در حقوق كيفري ايران تنها در تعدد و تكرار مصداق دارند؛ علل اختصاصي قرار مي گيرند. علل اختصاصي شامل علل نوعي تشديد و علل شخصي تشديد مي باشند.

    7- علل نوعي تشديد مجازات، به دليل وجود خصوصياتي در جرم موجب تشديد مجازات مي شوند مانند تخريب اشياء منقول و غير منقول كه با مواد محترقه انجام مي شود (ماده 678 قانون مجازات اسلامي-تعزيرات و مجازاتهاي بازدارنده مصوب 3/2/1375 مجلس شوراي اسلامي)

    8- علل شخصي، به واسطه [خصوصیاتی در] شخص مجرم سبب تشديد مجازات مي‌گردند مثلاً تشديد مجازات كلاهبرداري بوسيله كارمندان دولت كه منجر به تعيين حداكثر مجازات مي شود.[ماده یک قانون مجازات  قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداري مصوب 1364/6/28 مجلس شوراي اسلامي و اصلاح و تأييد 1367/9/15 مجمع تشخيص مصلحت نظام]

    9- وقتي شخص واحد مرتكب جرائم متعدد مي شود دو فرض قابل تصور است.

    1-9- ارتكاب جرم يا جرائم بعدي به هنگامي صورت گيرد كه جرائم قبلي هنوز كشف يا حكم محكوميت قطعي درباره آنها صادر نشده باشد. اين مورد تعدد جرم است؛ زيرا با وضعيت مرتكبي روبرو هستيم كه بيش از يك جرم مرتكب شده، اعم از اينكه جرايم متعدد را توامان و در زمان نزديك به هم يا اينكه در زمان هاي كم و بيش طولاني مرتكب شده باشد و نسبت به هيچكدام از جرايم ارتكابي به محكوميت‌هاي قطعي نرسيده باشد.

    2-9- در فرض دوم جرم يا جرائم بعدي پس از آن كه در مورد جرم قبلي حكم محكوميت قطعي صادر شده است، ارتكاب مي يابد و اين تكرار جرم است.

    10- شباهت تعدد و تكرار جرم در ارتكاب بيش از يك جرم توسط مرتكب است و تفاوت آنها نيز وجود محكوميت قطعي مرتكب قبل از ارتكاب جرم يا جرايم بعدي مي باشد. در صورت عدم وجود محكوميت قطعي، ارتكاب جرم يا جرايم بعدي مشمول تعدد جرم مي باشد.

    11- قواعد حاكم بر تعدد و تكرار جرم در جرايم تعزيري و غيرتعزيري (حدود،قصاص،ديات) با يكديگر متفاوتند.

    12- قاعده ارتكاب رفتارهاي مجرمانه متعدد در جرايم موجب حد اين است كه مجازات‌هاي متعدد بر مرتكب اعمال مي گردد؛ مگر آنكه جرايم ارتكابي و مجازات آنها يكسان باشد. بر اين اساس بطور مثال ارتكاب زنا، مصرف مسكر، قوادي توسط شخصي موجب اعمال مجازات‌هاي متعدد مي گردد اما مصرف چندين بار مسكر به دليل يكسان بودن جرم و مجازات آن تنها منجر به اعمال يك مجازات مي‌گردد.

    13- چنانچه شخصي مرتكب دو جرمِ موجب حد كه يكي اعدام و ديگري حبس و يا يكي اعدام و ديگري تبعيد [شده باشد] فقط مجازات اعدام اجرا مي‌گردد.

    14- اگر شخصي با يك رفتار دو يا چند نفر را قذف كند، چنانچه قذف شوندگان جداگانه شكايت كنند به تعداد آنان دو يا چند مجازات اجرا مي گردد، در صورتي كه قذف شوندگان يكجا شكايت نمايند، بيش از يك حد جاري نمي‌گردد.

    15- قاعده در ارتكاب رفتارهاي مجرمانه كه موجب حد و قصاص است، جمع مجازات ها مي‌باشد اما اگر مجازات حدي مانند اعدام موضوع قصاص، مانند قصاص عضو را از بين ببرد يا موجب تأخير در اجراي قصاص گردد، اجراي قصاص مقدم است. البته در اين حالت اخير، در صورت عدم مطالبه فوري اجراي قصاص يا گذشت يا تبديل به ديه، مجازات حدي اجرا مي‌شود.

    16- قاعده در ارتكاب رفتارهاي مجرمانه موجب حد و تعزيز و يا موجب قصاص و تعزير،جمع مجازات هاست و ابتدا حد يا قصاص اجرا مي شود؛ مگر اينكه حد يا قصاص، سالب حيات و تعزير،حق الناس يا تعزير معين شرعي باشد و موجب تاخير اجراي حد نيز نشود كه در اين‌صورت ابتدا تعزير اجرا مي‌گردد.

    17- تعدد جرم در جرايم موجب تعزير دو قسم مي باشد:

    1- تعدد مادي يا واقعي

    2-تعدد معنوي يا اعتباري.

    18-تعدد معنوي يا اعتباري در قانون جديد مجازات شامل:

    1- رفتار واحد، داراي عناوين متعدد كه از آن به تعدد عنواني مي‌توان ياد كرد.

    2- مجموع جرايم ارتكابي واجد عنوان مجرمانه خاص‌اند.

    19-در تعدد عنواني مجازات اشد مورد حكم قرار مي گيرد، مانند اينكه شخصي اتومبيل ديگري را به امانت گرفته و آن را مي فروشد در اينجا مجازات اشد، فروش مال غير است.

    قضاوت آنلاین: در این خصوص قانون ساکت است ولی گرایش غالب رویه قضایی نیز به این سو نیست زیرا فروش مال غیر از صور تصاحب موضوع ماده 674 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (‌تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) مصوب ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی و از آثار این جرم محسوب می شود که نباید نتیجه یک جرم را با عنوان مجرمانه دیگر مجازات نمود. توضیح این که منظور از تصاحب برخورد مالکانه با مال مي باشد، يعني اين که کسي مال ديگري را از آن خود انگاشته و با آن برخوردي کند که معمولاً مالک حق چنان برخوردي را با آن مال دارد، مثل اين که مال را به فروش رسانيده يا به گرو بگذارد و يا از استرداد آن خودداري نمايد. تصاحب مبتني بر يک تجزيه و تحليل ذهني است که بر اساس آن کسي مال ديگري را از آن خود انگاشته و به تبع آن به خود اجازه مي دهد که نسبت به آن اعمال فوق را انجام دهد. تا زماني که اين تجزيه و تحليل ذهني يک نمود خارجي (به شکل فروختن، يا گروه گذاشتن يا نظاير آنها ) نيافته است حکم به خيانت در امانت مورد ندارد. تصاحب مال مورد امانت مي تواند از افعال يا ترک فعل هاي مختلفي از قبيل فروختن، يا گروه گذاشتن يا عدم استرداد و يا به مصرف معين نرسانيدن مال موضوع امانت استباط گردد. معمولاً مالک به وسيله اظهارنامه مال خود را از امين مطالبه مي کند، که در اين صورت عدم استرداد مال توسط امين مي تواند کاشف از تصاحب مال توسط وي باشد. ديوان عالي کشور در رأي شماره 384/9561 مورخ 26/2/1316خود چنين اشعار مي دارد: «…اگر کسي مالي را از ديگري بگيرد که پس از رفع احتياج رد کند، گروه گذاشتن آن پيش ديگري خيانت در امانت محسوب و عمل از مصاديق اين ماده [ماده 241 قانون مجازات عمومي] است.»20- در تعدد اعتباري از نوع مجموع جرايم ارتكابي كه داراي عنوان مجرمانه خاص است مرتكب به يك مجازات محكوم مي گردد.

    21- تعدد واقعي يا مادي در قانون جديد سه نوع مي باشد.

    1- تعدد واقعي تا سه جرم

    2- تعدد واقعي بيش از سه جرم.

    3- در حكم تعدد واقعي (رفتار مجرمانه منجر به نتايج مجرمانه متعدد مي شود)

    22- در هر سه نوع تعدد واقعي در جرايم موجب تعزير طبق ماده 134 قانون مجازات اسلامی 1392 تنها مجازات اشد اجرا مي گردد.

    23- مجازات اشد در تعدد اعتباري و تعدد واقعي بر اساس درجه بندي مجازات‌هاي مقرر در ماده 19 قانون مجازات اسلامی قابل تشخيص است و لذا بطور مثال جزاي نقدي درجه 5 از حبس درجه 6 شديدتر مي باشد.

    24- مقررات تعدد جرم در جرايم موجب تعزير در جرايم درجه 7 و 8 قابل اعمال نیست.

    25- چنانچه شخصي مرتكب يك جرم درجه 6 شود و سپس مرتكب جرم درجه 7 گردد، از شمول مقررات تعدد خارج مي باشد و بايد براي جرايم درجه 6 و 7 جداگانه تعيين كيفر گردد و مجازاتها با يكديگر جمع مي گردند.

    26- در جرايم درجه 7 و 8 مجازات‌ها با يكديگر جمع مي شوند و همچنين مجازات جرايم درجه 7 و 8 با مجازات درجه يك تا شش نيز جمع مي گردند.

    27- در قانون جديد در بحث تعدد تجاوز از حداكثر مجازات تنها در جايي كه جرايم ارتكابي بيش از سه جرم است، پذيرفته شده است.

    28- در تعدد و تکرار جرم در صورت وجود یکی از جهات تخفیف مقرر در ماده 37 قانون مجازات اسلامی، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را در صورتی که مجازات قانونی دارای حداقل و حداکثر باشد تا میانگین مجازات تقلیل دهد.

    29- در صورتی که در تعدد جرم دادگاه بخواهد مجازات مرتکب را تقلیل دهد و مجازات قانونی فاقد حداقل و حداکثر باشد دادگاه فقط تا نصف مجازات مقرر را تقلیل دهد.

    30- مقررات حاکم بر تعدد جرایم موجب تعزير در تعدد واقعی در قانون جدید بطور کلی نسبت به قانون قدیم در ارتباط با جرایم متعدد مشابه شدیدتر است. زیرا دادگاه در جرایم مشابه طبق قانون جدید باید مجازات را به حداکثر یا بعلاوه حداکثر تعیین کند ولی در قانون قدیم در تعیین مجازات تا حداکثر اختیار داشت و در ميزان تخفيف نيز اختيار مطلق داشت، لذا مقررات قانون جدید عطف به ما سبق نمی‌گردند.

  • جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند (رأی 624)

    جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند (رأی 624)

    توضیح: نظر به این که رأی وحدت رویه حاضر در زمان حکومت “قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 18 مرداد 1371 كمیسیون امور قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی صادر گردید و این قانون به موجب قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۹ دی ۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی نسخ صریح گردید، پیشنهاد می‌شود به هنگام مطالعه رأی، ضمن مدنظر قراردادن این تغییر، مواد 95 الی 117 قانون اخیر را مطالعه نمایید. همچنین از آنجایی که رأی مشابهی در قبل از انقلاب از سوی هیأت عمومی دیوان عالی کشور صادر گردید که در کمتر منابعی به آن اشاره می‌شود و در احکام محاکم دادگستری هم مورد استناد قرار نمی‌گیرد که شاید معلول بی اطلاعی بوده‌باشد، در حالی که دادستان نظامی استان مرکزی در استدلال خود به آن استناد نمود، که برای مطالعه آن به پست «جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند» مراجعه کنید.

    رأی وحدت رویه شماره ۶۲۴ مورخ 1377/1/28 هیأت عمومی دیوان عالی کشور در خصوص استفاده از سند مجعول عملی مستقل از جعل محسوب و نسبت به جاعل نیز بزه جداگانه است

    شماره ۱۹۶۸- هـ 1377/4/25
    پرونده وحدت رویه ردیف: ۳۰.۷۶ هیأت عمومی دیوان عالی کشور 
    ریاست محترم دیوان عالی کشور
    باعرض سلام و تحیت:
    احتراماً به استحضار می رساند: در تاریخ 1376/7/30 دادستان نظامی استان مرکزی با ارسال دو فقره از پرونده های دادگاه نظامی یک استان مذکور به دادسرای دیوان عالی کشور اعلام داشته: در موضوعات مشابه از سوی دادگاه نظامی یک آراء متهافت صادر گردیده و تقاضای طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوان عالی کشور نموده است. اینک جریان پرونده ها معروض می گردد:

    ۱- طبق محتویات پرونده کلاسه ۷۵-۱۳۵۱ سرباز وظیفه منصور شفیعی فرزند تقی به اتهامات جعل در سند رسمی (برگه مرخصی) و استفاده از سند مجعول مذکور تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی استان مرکزی در مورد وی کیفر تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی استان مرکزی در مورد وی کیفر خواست صادر گردیده است. شعبه دوم دادگاه نظامی ۲ به شرح دادنامه شماره ۱۳۷۵ مورخ 1375/12/4 با احراز اتهامات انتسابی مستنداً به مواد ۷۹ و ۸۱ و ۸۳ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و رعایت ماده ۳ همان قانون و با استدلال به اینکه جاعل شخصاً از سند مجعول استفاده کرده و طبق ماده ۸۳ قانون مرقوم برای دو جرم مذکور یک مجازات اشد در نظر گرفته شده، نامبرده را به پرداخت دویست هزار ریال جزای نقدی محکوم کرده است. از سوی دادسرای نظامی مستنداً به بند ج ماده ۱۱ قانون تجدید نظر آراء دادگاهها به رأی صادره فوق اعتراض و اعلام شده: جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم جداگانه و مستقل از یکدیگر بوده و قانونگذار برای هر کدام مجازات جداگانه درنظر گرفته و رأی وحدت رویه شماره ۱۱۸۸ مورخ 1336/3/30 هيأت عمومي ديوان عالي كشور نیز مؤید این مطلب است و منظور از ماده ۸۳ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح تعیین یک مجازات برای دو جرم مذکور، هر چند جاعل شخصاً از سند مجعول استفاده کرده باشد، نبوده بلکه برای هر یک از جرائم جعل و استفاده از سند مجعول باید مجازات اشد آن تعیین می شد، پرونده جهت رسیدگی به تقاضای تجدید نظر به دادگاه نظامی یک استان ارسال و شعبه اول این دادگاه طبق دادنامه شماره ۲۰ مورخ 1376/3/25 چنین رأی داده: با عنایت به محتویات پرونده رأی صادره را موجه و مدلل وقانونی دانسته و عیناً تأیید می نماید این رأیقطعی است.

    ۲- طبق محتویات پرونده کلاسه ۷۶-۲۴۹ سرباز وظیفه مجید روستایی فرزند عباس به اتهامات جعل اسناد رسمی (برگه مرخصی و معرفینامه) و استفاده از سند مجعول تحت تعقیب قرار گرفته و از طرف دادسرای نظامی استان مرکزی در مورد وی کیفر خواست صادر گردیده است. شعبه دوم دادگاه نظامی ۲ به موجب دادنامه شماره ۱۸۴ مورخ 1376/2/25 با احراز اتهامات انتسسابی مستنداً به ماده ۷۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و با رعایت ماده ۸۳ همان قانون که جعل و استفاده از سند مجعول در صورتی که جاعل شخصاً استفاده از سند مجعول نماید، دارای یک مجازات می باشد، با رعایت ماده ۳ قانون مرقوم، متهم موصوف را به دو ماه اضافه خدمت محکوم کرده است. رأی صادره به شرح پرونده قبل مورد اعتراض دادسرای نظامی قرار گرفته و پرونده به مرجع تجدید نظر ارسال گردیده، شعبه اول دادگاه نظامی یک استان مرکزی پس از رسیدگی به تقاضای تجدید نظر به شرح دادنامه شماره ۶ مورخ 1376/2/28 و با توجه به این موضوع که استفاده از سند مجعول اگر چه مکمل جرم جعل است، ولی بالاستقلال و مجزا از جعل، واجد عناصر متشکله خاص و در قوانین جزایی، تابع مقررات مخصوص است و در صورتی که جاعل و استفاده کننده هم یک نفر باشد باز هم دارای دو مجازات مستقل می باشد، لذا دادنامه تجدید نظر خواسته را از این جهت که جعل و استفاده از سند مجعول را یک جرم تلقی و برای آن مجازات واحد تعیین نموده، منطبق با موازین قانونی ندانسته و ضمن نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته متهم مذکور را مستنداً به مواد ۷۹ و ۸۱ و ۸۳ و رعایت ماده ۳ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی در رابطه با جعل به دو ماه اضافه خدمت و در رابطه با استفاده از سند مجعول به پنجاه ضربه شلاق تعزیری محکوم نموده است. اینک با توجه به مراتب فوق به شرح زیر اظهار نظر می نماید:

    نظریه: همانطور که ملاحظه می فرمایید، در استنباط از ماده ۸۳ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و در موردی که جاعل شخصاً از سند مجعول استفاده کرده باشد، از سوی دادگاه نظامی یک استان مرکزی آراء متهافت صادر گردیده است، بدین توضیح که در رأی شماره ۶ مورخ 1376/2/28 شعبه اول به امضاء رییس دادگاه، جرائم جعل و استفاده از سند مجعول گرچه از طرف جاعل انجام شده باشد، دو جرم جداگانه تلقی و برای هر کدام یک مجازات تعیین و رأی دادگاه بدوی که در این مورد یک مجازات در نظر گرفته، نقض شده، در حالی که در رأی شماره ۲۰ مورخ 14376/3/25 شعبه اول به امضاء قاضی دیگر، بر عکس در این مورد برای جاعل که شخصاً از سند مجعول استفاده کرده یک مجازات قائل و رأی دادگاه بدوی تأیید گردیده است. علیهذا نظر به ماده ۳ از مواد اضافه شده به قانون آیین دادرسی کیفری که در صورت اتخاذ رویه های مختلف از طرف دادگاهها راجع به استنباط از قوانین تأکید به طرح موضوع در هیأت عمومی دیوان عالی کشوردارد و با توجه با اینکه منظور قانونگذار از قید عبارت دادگاهها قطعاً نظرات مختلف آقایان قضات دادگاهها می باشد و شعبه دادگاه خصوصیتی در این مورد ندارد و نظر به اینکه در قضیه مورد بحث از سوی قضات محترم دادگاه نظامی یک استان مرکزی در موضوع واحد آراء متهافتی صادر گردیده است، تقاضای طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوانعالی کشور به منظور ایجاد رویه واحد دارد.

    معاون اول دادستان کل کشور – حسن فاخری 

    جلسه وحدت رویه به تاریخ روز سه شنبه: 1377/1/18 جلسه وحدت رویه قضایی هیأت عمومی دیوان عالی کشور به ریاست حضرت آیت الله محمد محمدی گیلانی، رییس دیوان عالی کشور و با حضور جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان رؤسا و مستشاران شعب حقوقی و کیفری دیوان عالی کشور تشکیل گردید. پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و بررسی اوراق پرونده و استماع عقیده جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور مبنی بر:” با توجه به مندرجات پرونده های مطروحه، اتهامات متهمان در هر دو پرونده جعل سند رسمی(برگه مرخصی) و استفاده از سند مجعول عنوان شده است، برابر مواد ۷۹ و ۸۱ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح نسبت به هر دو مورد اتهام در قانون به طور جداگانه مجازات تعیین شده و اینکه در ماده ۸۳ قانون ذکر شده، درصورتی که جاعل شخصاً از سند مجعول استفاده نماید، به اشد مجازات مندرج در مواد اشاره شده محکوم می شود، مراد این نیست که برای جرم جعل و استفاده از سند مجعول یک مجازات تعیین گردد، بلکه منظور قانون گذار این است که در هریک از موارد ذکر شده، اشد مجازات در نظر گرفته شود. بنابراین رأی شعبه اول دادگاه نظامی یک استان مرکزی که با نقض رأی شعبه ۲ دادگاه نظامی ۲ استان مرکزی برای جعل و استفاده از سند مجعول مجازاتهای جداگانه تعیین نموده، موجه بوده معتقد به تأیید آن می باشم ” مشاوره نموده و اکثریت بدین شرح رأی داده اند:

    رأی شماره ۶۲۴-1377/1/18رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور 

    نظر به اینکه به موجب مواد ۷۵ تا ۸۲ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۷۱ برای جعل و استفاده از سند مجعول مجازات جداگانه تعیین شده و بعلاوه در ماده ۸۳ قانون مزبور نیز برای استفاده کننده از سند مجعول در مواردی که جاعل خود استفاده کننده باشد، مجازات مقرر گردیده است، بنابراین بر طبق مواد مزبور استفاده از سند مجعول عملی مستقل از جعل محسوب و نسبت به جاعل نیز بزه جداگانه است بنا به مراتب دادنامه شماره ۶-1376/2/28 که به موجب آن با رعایت تعدد و ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی برای جعل و استفاده از سند مجعول کیفرهای جداگانه تعیین شده صحیح و منطبق با موازین قانونی است این رأی که بر طبق ماده ۳ اضافه شده به قانون آیین دادرسی کیفری صادر گردیده در موارد مشابه لازم الاتباع می باشد .

    نقل از روزنامه رسمی، شماره 15563 مورخ ۱۳۷۷/۰۵/۱۴

  • جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند (رأی 1188)

    جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند (رأی 1188)

    توضیح: رأی وحدت رویه حاضر که مربوط به زمان قبل از انقلاب است در کمتر منابعی به آن اشاره شده‌است و در احکام محاکم دادگستری نیز ندرتاً مورد استناد قرار می‌گیرد، در حالی که همچنان لازم الاتباع است.

    برای ملاحظه رأی وحدت رویه مشابه در بعد از انقلاب به پست «جرائم جعل و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل می باشند» مراجعه کنید.

    رأی وحدت رویه شماره 1188 مورخ 30 خرداد 1336 هیأت عمومی دیوان عالی کشور با موضوع استفاده از سند مجعول نسبت به جاعل سند، عمل مجرمانه مستقل محسوب می شود

    شعبه 2 عقیده داشته که استفاده از سند مجعول نسبت به جاعل جرم جداگانه نیست، در صورتی که شعبه 5 معتقد بوده که عمل مزبور نسبت به جاعل نیز جرم علی‌حده محسوب می‌شود.

    هیأت عمومی در تصمیم شماره 1188 مورخ 1336/3/30 چنین اظهارنظر کرده است:

    «چون استفاده از سند مجعول عمل جداگانه می‌باشد که حتی نسبت به جاعل نیز جرم جداگانه محسوب است و عبارت «با علم به تزیر مورد استفاده قرار دهد» به منظور تعمیم نسبت به غیر جاعل در قانون ذکر است. مضافاً بر این که ماده (2) ملحقه به اصول محاکمات جزایی رفع هرگونه توهم را نموده، لذا رأی شعبه 5 دیوان کشور از این جهت صحیح به نظر می‌رسد.»