قسمت اول: تلیخص پرونده
دستور نویسی صحیح در امور کیفری، ضمن این که ساده به نظر می رسد، در عین حال بسیار تخصصی و فنی است که اگر بدرستی انجام شود؛ هم قاضی خواهد دانست که پرونده در چه مسیری قرار می گیرد و چگونه از همان ابتدای ارجاع با مدیریت صحیح، آن را به سرانجام قانونی رساند و از صدور دستورات پیاپی جلوگیری نماید که این امر خود مانع اطاله دادرسی است و هم طرفین با احضار های مکرر نزد مقام قضایی مواجهه نمی شوند و …
به اعتقاد من، قبل از صدور هرگونه دستور قضایی در پرونده، چنانچه قاضی تحقیق از همان ابتدای ارجاع با مطالعه دقیق آن و انطباق صحیح عمل توصیف یا واقع شده با عنصر قانونی مربوطه بتواند دستورات صحیح و مقتضی آن را صادر نماید، هیچگاه کنترل پرونده از ید وی خارج نشده و تنها کافی در مراحل بعدی تحقیقات با تعقیب همان دستورات، پرونده را به ختم تحقیقات و صدور قرار نهایی هدایت نماید.
به اتکاء سابقه چندین ساله اشتغال در امر قضا، لازمه صدور دستور صحیح و قوی این است که به مجرد ارجاع پرونده، قاضی تحقیق تلخیص مختصری از پرونده (*) در جلد آن یا برگ مجزایی که به جلد پرونده الصاق می شود، تهیه تا در مراحل بعدی تنها با ملاحظه همین خلاصه و اضافه نمودن مختصری از اقدامات بعدی به آن، نیاز به خواندن مجدد کل پرونده نباشد، این امر زمانی اهمیت خود را نشان می دهد که حجم پرونده به مرور زمان زیاد شده به نحوی که شاید بعد از چند ماه به چند جلد هم برسد.
هیچگاه نباید این شبهه پیش آید که یک برگ شکایت دیگر چه نیاز به تلخیص دارد؟؟!! شما نمی دانید که همین یک برگ شکایت که به کلانتری ارسال می شود، با چه تعداد اوراق بر می گردد؟ ممکن است پرونده با شکایت های شکات قبلی یا جدید دیگر علیه متهم تحت تعقیب که از سوی کلانتری یا آگاهی با آن توأم می شود و حتی شکایت جدید شاکی به دست شما برسد یا این که در پی اجرای دستورات شما از جلمه تحقیقات تکمیلی از شاکی، شهود و مطلعین و استعلامات صورت گرفته از سوی ضابطین، بر حجم پرونده افزوده شود. فراموش نکنید، تمامی پرونده های قطور و چند جلدی که اصطلاحاً در عرف قضایی به پرونده های کارتونی معروف است، عموماً در ابتداء با یک برگ شکایت یا گزارش تشکیل می شوند.
سعی کنید خلاصه نویسی را جزء عادات شخصیت قضایی خود قرار دهید. اگر همکاری در رابطه با پرونده تحت رسیدگی خود از شما پرسش قضایی مطرح نماید، مسئله را به صورتی که گفته شد، در کاغذ ترسیم تا با عینی کردن آن بهتر بتواند نسبت به پاسخگویی آن بهتر بر آیید.
اگر شکایت های شکات متعدد در یک پرونده مطرح رسیدگی باشد، سعی شود برای هر شکایت خلاصه نویسی فوق صورت گیرد. در اثنا رسیدگی نیز دلایل له و علیه هر یک از شکایت ها که تحصیل می شود را در بخش مربوط به آن بنویسید. این امر به هنگام نوشتن قرار اعجاز می کند و به مثابه آن است که شخص مسلطی در حال دیکته کردن متن قرار با تمام جزئیات آن به شما می باشد، به نحوی که خودتان باورتان نمی شود که نتیجه کار صدور قرار نهایی به همراه ارزیابی تمامی دلایل از منظر قضایی و با استدلال قوی خواهد بود.
توجه داشته باشید، گرچه تلخیص پرونده می تواند بر حسب سلیقه هر قاضی متفاوت باشد اما همه آنها در چند مورد مشترک خواهند بود از جمله؛ مشخصات شاکی، مشخصات متهم، موضوع شکایت، عنصر یا عناصر قانونی جرم، دلایل هر یک از طرفین و ارزیابی آنها، اقداماتی که انجام شده و آنچه که باید انجام شود. تمام موارد گفته شده متجاوز از یک یا دو صفحه نخواهد بود مگر پرونده های کارتونی که تلخیص آن ممکن است خود یک جلد مجزایی را تشکل دهد که باید این موارد را استثنایی تلقی نمود.
نکته بسیار مهم این است که نباید خلاصه نویسی شما به گونه ای باشد که طرفین به هنگام مطالعه پرونده بتوانند به تصمیم نهایی شما پی برند!
راه حل پیشنهادی ما این است که نسبت به جرائمی که قصد صدور قرار نهایی دارید، به نحو ویژه که تنها می تواند برای شما مفهوم خاصی داشته باشد، علامت گذاری نمایید. مثلاً یک شیوه می تواند این باشد که در مقابل عنوان جرائمی که قصد صدور قرار جلب به دادرسی دارید یک علامت + یا تیک و جرائمی که قصد صدور منع تعقیب دارید، یک علامت – یا آن را بدون تیک بگذارید، اما نه این که مقابل جرم دسته نخست بنویسید صدور قرار جلب به دادرسی و برای دسته دوم بنویسید صدور قرار منع تعقیب. این امر بسته به سلیقه و ذوق شما دارد ولی کمی خلاقیت را هم چاشنی آن نمایید، بد نیست. مشابه همین امر را در هنگام مطالعه توصیه کردند. مثلاً گفته می شود که برای حفظ و بخاطر سپردن مطالبی که فهرست وارد می باشد، سعی کنید از هر فهرست، کلمه یا کلماتی را انتخاب و در نهایت یک کلمه یا جمله بسازید به نحوی که تنها برای شما مفهوم خاصی داشته و با مشاهد آن کل فهرست به ذهن شما تداعی و قادر به بیان آن باشید.
پیشنهاد دیگر ما این است که خلاصه پرونده ها را تا مدتی در نزد خود نگهدارید. این امر چند حسن دارد. اول این که اگر پرونده در دادگاه مواجهه با نقص در تحقیقات شده و اعاده گردد، شما قادر خواهید بود با مطالعه خلاصه پرونده و تقاضای دادگاه، بدون نیاز به مطالعه کل پرونده، در سریع ترین زمان ممکن نسبت به رفع نقص اقدام نمایید. دوم این که اگر از شما شکایت انتظامی شود، به کمک همین خلاصه پرونده که نمایانگر نگرش قضایی شما به پرونده و چرایی صدور دستورات و تصمیمات قضایی شما است، به راحتی خواهید توانست از عهده لایحه دفاعیه برآید.
توصیه نهایی ما این است که برای یک بار هم که شده به شیوه فوق عمل نمایید تا اعجاز خلاصه نویسی پرونده را شخصاً تجربه نمایید.
در جلسه بعد، یکی از اصول اساسی دستور نویسی را با مثال عملی بیان خواهیم کرد. برای اطلاع از زمان دقیق انتشار آن، می توانید در خبرنامه رایگان سایت عضو شوید تا آن را در ایمیل خود دریافت نمایید. برای تبادل نظر می توانید در بخش نظرات همین پست دیدگاههای خود را مطرح نمایید.(ساعت 1630 مورخ 13941227)
زیرنویس:
(*) اعم از این که پرونده تنها حاوی یک برگ شکایت شاکی باشد یا نوعی باشد که پیشتر روی آن کار شده، نظیر پرونده های عدم صلاحیتی که از حوزه قضایی دیگر واصل و به شما ارجاع شده یا در زمره پرونده ای باشد که برای رسیدگی توأمان ارجاع می شود یا متصدی شعبه ای شدید که پرونده های موجودی آن مربوطه به چند ماه یا سال قبل می باشد و …
اصول دستور نویسی در امور کیفری (ویژه کارآموزان قضایی)؛ قسمت دوم
منبع: قضاوت آنلاین
