شرایط جرم نبودن تخریب مستحدثات غاصبانه موضوع حکم قلع و قمع از سوی محکوم له

نشست قضايى مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۱١ قضات دادگستری شهرستان املش در استان گیلان

موضوع: تصرف عدوانی

پرسش

شخص الف ‌با دیوار کشی و نصب دروازه و احداث بنا و غرس اشجار اقدام به تصرف اراضی شخص ب می نماید که با دادخواست شخص ب، حکم قطعی مبنی بر قلع و قمع اعیانات احداثی صادر می شود که در مرحله اجرا حکم، فقط ساختمان های احداث شده و درختان قلع و قمع می گردند ولیکن دیوارها و دروازه همچنان باقی مانده و به همین کیفیت از سوی اجرای احکام مدنی تحویل شخص ب می شود و در ادامه پس از گذشت یک سال، مجدداً‌ شخص الف اقدام به تصرف اراضی متنازع فیه و تعویض قفل دروازه می نماید که بدین جهت شخص ب راساً‌ اقدام به تخریب دروازه و رفع تصرف شخص الف می کند. شخص الف علیه شخص ب شکایتی مبنی بر تخریب دروازه مطرح می نماید علی ایحال آیا اقدام شخص ب مجرمانه می باشد یا خیر ؟

نظر اکثریت

با توجه به اینکه دیوارهای احداث شده و دروازه بصورت غاصبانه بنا شده بوده است و در نتیجه اجرای احکام مدنی موظف بوده در هنگام اجرای حکم،‌ مطابق رای دادگاه نسبت به قلع و قمع آن اقدام کند و اقدام اجرای احکام مدنی بر تحویل اراضی تصرف شده به همراه دیوار ها و دروازه اشتباه بوده و این امر موجب ایجاد مالکیت برای محکوم له نمی گردد و در نتیجه تخریب دروازه از سوی محکوم له مجرمانه تلقی شده لکن با توجه به تصرف مجدد زمین از سوی محکوم علیه و اشتباه واحد اجرای احکام مدنی در عدم اجرای کامل حکم،‌ موجب تصور و ذهنیت محکوم له برمالکیت وی نسبت به دیوارها و دروازه شده ، در واقع وی فاقد سوء نیت برای ارتکاب جرم بوده است.

نظر اقلیت

با اجرای بخشی از حکم و تحویل زمین به همراه دیوارها و دروازه فی المجلس و حضور محکوم‌علیه در آن زمان و عدم اعتراض نامبرده به این موضوع به منزله رضایت او به تحویل دروازه و دیوارها و عدم تخریب و قلع و قمع آن بوده و متعاقبا تصرف مالکانه محکوم له در طی مدت زمان یک ساله حکایت از تایید آن موضوع دارد و در نتیجه تعویض قفل از سوی محکوم علیه به قصد ایذاء و اذیت محکوم له صورت گرفته و تخریب دروازه در چنین موقعیتی فاقد وصف مجرمانه می باشد.

نظر هیئت عالی

اساساً تحقق جرایم موکول به احراز شرایط مادی و معنوی جرم از سوی مرجع قضایی ذیربط است. و لذا در صورتی که سوء نیت مجرم از طرف مرجع مزبور احراز نگردد، عنصر معنوی جرم محقق نشده است. از سوی دیگر، مستفاد از ماده 144 ق.م.ا مصوب 1392 و ماده 677 ق.م.ا مصوب 1375 (تعزیرات) ، تخریب اموال دیگران در صورتی که مقرون به قصد اضرار و یا جلب منابع غیر مجاز یا سوء نیت باشد قابل تعقیب و مجازات است . لذا در فرض سوال مرجع رسیدگی کننده به اتهام در صورت عدم احراز سوء نیت مکلف به صدور قرار منع تعقیب خواهد بود. بنابراین، نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان املش استان گیلان مورد تایید است.

منبع: سامانه نشست های قضایی مركز آموزش قوه قضاييه

شخم زدن، شیار کردن و کشاورزی نمودن اراضی ملی مورد تصرف عدوانی از آثار این جرم بوده و فاقد وصف کیفری مستقل است

نشست قضایی  مورخ ۱۳۹۷/۰۱/۲۹ قضات شهر کلات در استان خراسان رضوی

کد نشست ۱۳۹۸-۵۶۷۵

موضوع: تخریب و تصرف عدوانی اراضی ملی

پرسش

اداره منابع طبیعی علیه فردی شکایتی دائر بر تخریب و تصرف عدوانی اراضی ملی مطرح نموده است؛ اقدامات مشتکی عنه بدین شرح است که بر روی اراضی ملی اقدام به شخم و شیار و کشاورزی نموده است و بر روی قسمتی از اراضی ملی یک اتاق 12 متری جهت سکونت خود ساخته است. آیا اتهام متهم تنها تصرف عدوانی می باشد؟ یا علاوه بر تصرف عدوانی، تخریب نیز محقق شده و مشمول تعدد جرم است؟

نظر اکثریت

با توجه به اینکه قانونگذار در ماده 690 قانون مجازات اسلامی از واژه (از قبیل) استفاده نموده و به بعضی از مصادیق تصرف عدوانی اشاره کرده است بنابراین کلیه اقدامات مندرج در سوال مطروحه از مصادیق آثار تصرف عدوانی است و تخریب صورت نگرفته و مشمول تعدد جرم نمی باشد.

نظر اقلیت

اگرچه یکی از مصادیق ماده 690 قانون مجازات اسلامی در موردی است که فردی بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست گردد و لذا مجموع اعمال در زمره ماده 690 قانون مجازات اسلامی و در نتیجه یک عمل مجرمانه می باشد ولیکن میتوان با استفاده از ملاک رای وحدت رویه 685 هیات عمومی دیوان عالی کشور قائل به تعدد جرم بود، چرا که در آن رای تصریح شده است که اگر کسی مبادرت به قطع درخت نماید هم مشمول ماده 690 قانون مجازات اسلامی می شود و در مورد قطع اشجار مشمول ماده 42 قانون حفاظت و بهره برداری از مراتع و جنگلها می باشد.

نظر هیئت عالی

نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان کلات استان خراسان رضوی مورد تأیید است، ضمن اینکه از مفاد رأی وحدت رویه شماره 685 مورخ 84/12/23 نیز این برداشت استنباط می گردد که تخریب برای تصرف عدوانی بوده و تعدد آنها تعدد معنوی است./

منبع: سامانه نشست های قضایی مرکز آموزش قوه قضاییه