معایب تغییر ساعت رسمی کشور از نظر پزشکی و اقتصادی

تغییر ساعت تابستانی در کشورهای نیمکره شمالی تنها در بیش از 70 کشور جهان مرسوم است. هدف سیاست‌گذاران آن بهینه‌سازی مصرف انرژی به جهت بهره‌مندشدن از یک ساعت نور آفتاب و روشن نکردن چراغ های برق و … است. ایران در عرض جغرافیایی میانی واقع شده و تغییرات طول شبانه روز در طی سال قابل توجه است که به همین دلیل برای استفاده بیش‌تر از روشنایی روز و صرفه جویی در مصرف انرژی ، ساعت رسمی کشور را یک ساعت به جلو می کشند.

تغییر ساعت رسمی در کشور ما برای اولین بار بنا به پیشنهاد وزارت نیرو به موجب مصوبه «تغییر ساعت و جلو کشیدن آن به مدت یک ساعت تا آخر شهریور ماه 58  مورخ 29 اردیبهشت 1358 هیأت وزیران صورت گرفت که براساس آن مقر شد از جمعه شب 4 خرداد لغایت جمعه شب 30 شهریور ماه 1358 ساعت‌ها حدود یک ساعت به جلو کشیده شود.

بعد از انقلاب نیز به موجب مصوبه تغییر ساعت رسمی کشور مورخ 23 مرداد 1370 هیأت مزبور، تغییر ساعت اجرایی شد اما چهارده سال بعد بنا به پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی و با مصوبه لغو تغییر ساعت رسمی کشور و ساعت شروع کار مدارس مورخ 28 اسفند 1384 هیأت وزیران، این تغییر منتفی شد تا این که شش ماه بعد، این بار مجلس با تصویب «قانون تغییر ساعت رسمی کشور در تاریخ 31 مرداد 1386 مقرر نمود که، هر سال با جلو کشیدن یک ساعت، در ساعت 24 روز اول فروردین ماه و به حال سابق برگرداندن آن در ساعت 24 روز سی‌ام شهریور ماه، ساعت رسمی کشور تغییر کند.

آیا تاکنون اهدافی که برای وضع این قانون در نظر گرفته شده بود، عملی شد! آیا پژوهش قابل استنادی برای بررسی فواید مترتب بر وضع این قانون که ثابت کند از زمان اجرای این قانون، چه میزان صرفه جویی در مصرف انرژی صورت گرفته و یا نشان دهد که پیامدهای منفی آن محقق شده، به عمل آمده است یا خیر؟

تحولات فانونی تغییر ساعت به شرح پیش گفته مؤید منفی بودن پاسخ است زیرا اگر چنین تحقیقی صورت می گرفت، نگرش مقنن ما به نحو مردد نمی بود اما تحقیقی که در آمریکا صورت گرفت نشان می دهد، از نظر پزشکی یک ساعت تغییر ساعت، منجر به کاهش یک ساعت خواب در شب می شود که این امر عوارضی را بدنبال دارد و منافع حاصل از این تغییر را زیر سئوال می برد، چرا که تغییر ساعت در اولین روز آن موجب بالا رفتن 6 تا 17 درصدی خطر تصادف، افزایش 17 درصدی مرگ و تشدید وقوع تصادف است که معلول خواب آلودگی رانندگان است.

جراحت های ناشی از تصادف، دعوا و درگیری، افت یادگیری کودکان، ارتکاب رفتارهای خشن و مجرمانه وقوع آنها به عنوان عوارض ناشی از کم خوابی غیرمنتظره نیست. حمله قلبی (سکته) در هفته‌ی نخست تغییر ساعت 5 درصد افزایش می باید و وقتی این تغییر ساعت به جای خودش برمی گردد در هفته اول آن این حمله 5 درصد کاهش می یابد. که نتایج آزمایش در سوئد، هلند و کلارادو این امر را تأیید می کند. هزینه‌های پزشکی درمان بیماری‌های فوق و بار مالی حاصل از افزایش پرونده های قضایی تماماً تغییر ساعت را زیان آور می کند، به نحوی که زیان آن بیش از سودمندی آن خواهدبود.

شاید اگر در کشور ما نیز نسبت به ریشه یابی موارد فوق به ویژه علل وقوع تصادفات رانندگی در ایام نوروزی پژوهشی صورت گیرد، ثابت کند که درصدی از این حوادث معلول تغییر ساعت رسمی است، امری که کمتر بدان توجه شده و در وقوع این حوادث به عنوان علت مستقل لحاظ نمی گردد.